Woensdag bij Op1 was er een onverwachts weerzien met de voornamelijk door zijn tegenstander – Pim Fortuyn – legendarisch geworden PvdA-politicus Ad Melkert. Innerlijk en uiterlijk zo’n beetje de vleesgeworden ambtenaar alias ‘apparatsjik’, die twintig jaar na de moord op Fortuyn, gevraagd naar diens erfenis, nog steeds vol chagrijn antwoordde dat diens populistische revolutie het schadelijke effect had gesorteerd dat staatskwesties ten onrechte als ‘simpel’ werden beschouwd en eveneens ten onrechte geschikt werden geacht ‘met eenvoudige remedies’ te lijf te gaan.
Als je oud genoeg bent om je het gezicht van de toenmalige Ad Melkert voor de geest te halen, en ik zeg dat hij die vraag over Fortuyns erfenis met het gezicht van een oorwurm beantwoordde, heb je wel ongeveer een beeld van het chagrijn dat dit PvdA-kopstuk al die tijd heeft weten te bewaren, is het niet in zijn hart dan toch zeker op zijn uitgestreken smoelwerk. (Melkert vond natuurlijk dat je staatskwesties – die zijns inziens per definitie ingewikkeld zijn – moest overlaten aan apparatsjiks als hijzelf.)
Had de ‘ouwe Ad’ verder nog wat te melden bij Op1? Of was zijn aanwezigheid meer het resultaat van de steeds duidelijker ambitie van deze talkshow alleen nog uit de traditionele partijen afkomstige mensen een plek aan tafel te gunnen? Melkert bleek ingevlogen om de fusie tussen PvdA en GroenLinks van commentaar te voorzien; het onderwerp dat op straat slechts schouderophalen veroorzaakt maar in de kantoortuinen van de traditionele media een hot issue is, wie weet omdat journalisten in een eventuele fusiepartij een mogelijk aantrekkelijke werkgever zien (linkse journalisten plegen hun wereld verbeterende inborst op den duur te willen omzetten in daden en daarvoor de overstap naar de politiek te maken). Om de visie van Melkert op zo’n linkse fusiepartij van enige context te voorzien zat Gijs Rademaker van het EenVandaag-opiniepanel tegenover hem, die de peilstok in de anus van de hedendaagse PvdA- en GroenLinks-stemmers had laten afdalen.
Wat bleek? Melkert was zeer tegen een fusie. De populistische revolutie van Fortuyn bleek na twintig jaar nog in al zijn genen rond te woelen. Volgens hem moest de PvdA zich richten op de weggelopen PVV- en FvD-stemmers en de niet stemmers, kortom, de mensen aan de onderkant van de sociale ladder die de PvdA van zich vervreemd had. (Hier had op doorgevraagd moeten worden – ‘hoe is dat zo gekomen, Ad, dat jullie die kiezers zijn kwijtgeraakt? – maar gebrek aan doorvragen is alleen een probleem als je Ongehoord Nederland heet.)
De aantrekkingskracht van GroenLinks, suggereerde Ad, ging uit naar een heel andere doelgroep, met name de hoger opgeleiden. Waarbij de oud-politicus, om de euforie nog wat extra te drukken, een voorschot nam op de oerlelijke machtsstrijd die in zo’n nieuwe fusiepartij zou losbarsten over de poppetjes. Want hoe graag linkse partijen, met hun hoge morele standaard, ook immuun willen zijn voor dat soort kinnesinne, ze zijn het natuurlijk niet. Integendeel. Achterbaksheid en messentrekkerij is hun tweede natuur.
Gijs Rademaker poogde de fusieplannen, met zijn jeugdiger elan, nog uit de loopgraaf van het pro- en antipopulisme te trekken en via zijn staafdiagrammen aan te tonen dat beide achterbannen er best wel wat in zagen, in zo’n fusie, maar ikzelf was geneigd – dat ik dit nog moest meemaken! – het eens te zijn met Melkert, die ten overvloede verklaarde niet tegen fusies te zijn, maar juist hoger inzette en bij een linkse fusie aan een veel grotere klontering dacht, namelijk D66, PvdA, GroenLinks en SP.
Ontroerend, al met al, hoe Melkert zijn verre droom van linkse verkiezingswinst in stand probeerde te houden. Het sprak me per saldo meer aan dan het gepriegel van twee kansloze, linkse partijen die denken uit hun fletse optreden te kunnen vluchten middels een nóg meer van inspiratie gespeende fusie, geaccordeerd door intens fletse partijkaders.
Dat Ad daar niets in zag, is een piepkleine felicitatie waard.
Lees ook van Hans van Willigenburg:
