STOCKHOLM, Zweden (AP) – Zweden houdt zondag verkiezingen om wetgevers te kiezen voor de 349 zetels tellende Riksdag, en voor lokale kantoren.
De vervroegde stemming begon op 24 augustus, dus veel mensen zullen op de verkiezingsdag hun stembiljetten al hebben uitgebracht. Hier zijn enkele belangrijke dingen die u moet weten over de stemming.
Premier Magdalena Andersson vecht om haar centrum-linkse sociaal-democraten aan het roer te houden van een linkse coalitie, maar krijgt te maken met een sterke uitdaging van rechts.
Zweden staat bekend als een welvaartsmaatschappij van de wieg tot het graf en Andersson wil de sociale bescherming die Zweden lange tijd heeft gekenmerkt behouden en enkele marktgerichte veranderingen door een eerdere regering terugdraaien. Haar partij is van mening dat sommige veranderingen, zoals overheidssubsidies die naar particuliere scholen gaan, tot grotere ongelijkheid leiden.
De eens zo machtige sociaaldemocraten zijn sinds 2014 aan de macht. Maar nu de populariteit van de partij daalt in vergelijking met haar hoogtijdagen in de 20e eeuw, is ze gedwongen om een zwakkere regering voor te zitten die meer op andere partijen vertrouwt om wetten aan te nemen, een situatie die de afgelopen acht jaar voor politieke instabiliteit heeft gezorgd.
Er zijn twee grote blokken, met vier partijen aan de linkerzijde en vier aan de rechterzijde. Uit de peilingen die aan de verkiezingen voorafgaan, blijkt dat de twee blokken bijna een gelijke stand hebben en dat de uitslag onmogelijk te voorspellen is.
Volgens de Zweedse wet is het aan de partij die de meeste zetels behaalt om een regering te vormen. Uit opiniepeilingen blijkt dat dit waarschijnlijk Andersson’s partij zal zijn, in welk geval het eerst aan haar is om te proberen een coalitieregering te vormen met een meerderheid aan zetels.
Maar als links als geheel slecht scoort, is het mogelijk dat zij geen coalitie kan vormen. In dat geval zou het stokje worden doorgegeven aan de op één na grootste partij om te proberen een regering te vormen.
Bij de laatste verkiezingen, in 2018, wonnen de Moderates onder leiding van Ulf Kristersson, een centrumrechtse partij, het op een na grootste aantal zetels. De conservatieve partij promoot een markteconomie, lagere belastingen en een kleinere rol voor de overheid in een land met een genereuze welvaartsstaat ondersteund door hoge belastingen.
Maar net als de sociaal-democraten, en trouwens vele andere mainstream-partijen in heel Europa, heeft ook de Middenpartij haar populariteit bij de kiezers zien dalen door de populistische uitdaging die rechts komt.
De Zweden Democraten, een uiterst rechtse partij die hard optreedt tegen immigratie en criminaliteit, kwamen in 2010 voor het eerst in het parlement en zijn sindsdien gestaag gegroeid.
De partij won in 2018 13% van de stemmen en werd daarmee de op twee na grootste partij in het parlement. Uit opiniepeilingen blijkt dat de partij die uitslag zondag waarschijnlijk zal verbeteren.
Sommige Zweden beschrijven de partij als ‘Trumpistisch’ en laten zich afschrikken door het feit dat het tientallen jaren geleden werd opgericht door extreem-rechtse extremisten. Ze zijn daardoor niet zeker of ze de partij moeten vertrouwen in haar transformatie naar een meer traditionele conservatieve partij.
De partij wordt geleid door Jimmie Akesson, een 43-jarige voormalige webdesigner die de drijvende kracht is geweest achter de pogingen om het imago van de partij te matigen.
De partij heeft duidelijk ingespeeld op de maatschappelijke stemming. Het succes van de partij kan ook worden afgemeten aan het feit dat andere partijen dichter bij de standpunten van de Zweedse Democraten zijn komen te staan, nu veel Zweden vinden dat ze niet langer de kosten kunnen dragen van het genereuze vluchtelingenbeleid uit het verleden, en een harde aanpak van de criminaliteit willen.
Andere conservatieve partijen, die ooit als een paria werden behandeld, zijn steeds meer bereid om met de Zweedse Democraten samen te werken.
Sommige immigranten die de afgelopen jaren in Zweden zijn verwelkomd, hebben moeite gehad om zich in de Zweedse samenleving te integreren, wat heeft geleid tot gesegregeerde buurten met hoge misdaadcijfers.
Bendegeweld vindt meestal plaats tussen criminele netwerken die handelen in drugs of betrokken zijn bij andere illegale activiteiten. Maar er zijn recent gevallen geweest van onschuldige omstanders die gewond raakten. Tot nu toe zijn er dit jaar in Zweden 48 mensen omgekomen door vuurwapens, drie meer dan in heel 2021.
De angst die is ontstaan door de voortdurende chietpartijen en explosies in (vaak multiculturele, red.) achterstandswijken heeft van criminaliteit een van de meest urgente kwesties voor de kiezers gemaakt.
“Schietpartijen en bomexplosies zijn de laatste jaren toegenomen en (dit geweld) wordt nu beschouwd als een groot sociaal probleem. Ik zou niet zeggen dat het zo erg is als in Mexico, maar we zijn flink op weg,” zegt Anders Sannerstedt, een politicoloog aan de Lund Universiteit in Zuid-Zweden.
Andersson werd minder dan een jaar geleden de eerste vrouwelijke premier van Zweden – een late mijlpaal voor een land dat in veel opzichten een voorbeeld is van gendergelijkheid.
“Ik was echt trots”, zegt Ulrika Hoonk, een 39-jarige die vrijdagavond in Stockholm vroeg ging stemmen, en zegt dat het “veel te lang” heeft geduurd voor dat gebeurde.
Uit opiniepeilingen blijkt dat de partij van Andersson vooral populair is bij vrouwen, terwijl mannen eerder conservatief stemmen.
Hoewel Andersson de eerste vrouwelijke premier is, zijn er nog steeds veel vrouwen vertegenwoordigd in gezaghebbende posities. Vier partijleiders zijn vrouwen en in één partij delen een vrouw en een man het leiderschap. In het parlement is de verhouding tussen mannen en vrouwen lange tijd ongeveer 50-50 geweest.
Verschillende vrouwen die deze week werden geïnterviewd, zeiden dat het voor hen heel belangrijk was dat er eindelijk een vrouw aan het hoofd van de regering kwam te staan, en dat dit voor hen een factor was bij de keuze van hun partij.
