TALLINN, Estland (AP) – Verklaringen die de Wit-Russische president Alexander Loekasjenko deze week heeft afgelegd, hebben de vrees nieuw leven ingeblazen dat zijn leger zich zou kunnen aansluiten bij de Russische troepen in Moskou’s oorlog tegen Oekraïne, maar de autoritaire leider lijkt terughoudend om zijn troepen daadwerkelijk in te zetten, ondanks de waargenomen druk van Moskou.
Rusland heeft Wit-Rusland, zijn oude en afhankelijke bondgenoot, al gebruikt om troepen en raketten naar Oekraïne te sturen. Analisten zeggen dat als het kleine en onervaren leger van Wit-Rusland meedoet, de extra troepen Moskou kunnen helpen enkele belangrijke transportcorridors af te snijden, maar dat ze de capaciteiten van de Russische president Vladimir Poetin op het slagveld waarschijnlijk niet aanzienlijk zouden vergroten.
“Het Wit-Russische leger is zwak en gedemotiveerd, en het is niet bereid om met Oekraïne te vechten, wat betekent dat Loekasjenko zal proberen Poetin iets anders te geven dan Wit-Russische soldaten,” vertelde de Oekraïense militaire analist Oleh Zhdanov dinsdag aan The Associated Press. “Loekasjenko laat Poetin weten: ‘Ik zal helpen, maar ik zal niet vechten.'”
Loekasjenko kondigde maandag aan dat hij en Poetin zijn overeengekomen een gezamenlijke “regionale troepengroep” op te richten en dat enkele duizenden Russische soldaten in Wit-Rusland zullen worden gestationeerd.
Loekasjenko gaf geen details over waar de troepen zullen worden ingezet, en de motieven van Rusland waren niet meteen duidelijk, hoewel de opmerkingen komen op het moment dat Moskou worstelt om de op het slagveld verloren troepen aan te vullen.
Loekasjenko zei ook dat Kiev samenspant om Wit-Rusland aan te vallen – en hij waarschuwde Oekraïne om “zelfs geen meter van ons grondgebied aan te vallen met hun vuile handen”.
Ook zijn minister van Defensie, Viktor Khrenin, waarschuwde Oekraïne niet te provoceren. Hij zei: “We willen niet vechten” en benadrukte een dag later echter dat de gezamenlijke troepenmacht bedoeld is ter verdediging.
De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy verzekerde de leiders van de Groep van Zeven industriële mogendheden dinsdag dat Kiev geen militaire acties tegen Wit-Rusland plant. Hij zei dat Moskou “probeert Wit-Rusland rechtstreeks bij deze oorlog te betrekken”.
Oleksiy Danilov, hoofd van de Nationale Veiligheids- en Defensieraad van Oekraïne, zei dinsdag tegen de Oekraïense televisie dat Wit-Rusland “gegijzeld wordt door Rusland”.
De vrees voor Russische druk op Wit-Rusland is niet ongegrond. Loekasjenko, een autoritair leider, regeert Wit-Rusland al 28 jaar met ijzeren vuist en vertrouwt daarbij op de politieke en economische steun van Rusland. Moskou heeft miljarden dollars in Wit-Rusland gepompt om Loekasjenko’s sovjetachtige, door de staat gecontroleerde economie te ondersteunen met goedkope energie en leningen. En in 2020 hielp het Kremlin Loekasjenko de grootste massaprotesten in de geschiedenis van het land te overleven, na presidentsverkiezingen die door de oppositie en het Westen als vervalst werden bestempeld.
Loekasjenko heeft de aanval van Rusland op Oekraïne openlijk gesteund, wat internationale kritiek en sancties tegen Minsk opleverde. Loekasjenko heeft echter herhaaldelijk speculaties verworpen dat Wit-Rusland zijn eigen soldaten zou sturen om aan de zijde van Rusland te vechten.
“Noch de Wit-Russische elites, noch de bevolking zijn bereid deel te nemen aan deze onbegrijpelijke oorlog,” vertelde Valery Karbalevich, een onafhankelijke Wit-Russische analist, aan de AP. Karbalevitsj zei dat Loekasjenko probeert te onderhandelen, door aan te bieden de Russische kernwapens op zijn grondgebied te houden en de gezamenlijke strijdmacht op te richten, terwijl hij ook zinspeelt op de zwakte van zijn eigen leger.
Een deel van de 1000 kilometer lange grens van Wit-Rusland met het noordwesten van Oekraïne ligt slechts 90 kilometer ten noorden van Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Troepen uit Wit-Rusland zouden waarschijnlijk naar het westen trekken en zich richten op de steden Lviv en Lutsk, belangrijke transportknooppunten voor westerse militaire voorraden, aldus Zjdanov, de Oekraïense militaire analist.
“Het is voor Rusland van vitaal belang om de transportcorridor af te snijden, want via Lviv bereiken westerse wapens het oosten en het zuiden, waar het Oekraïense leger een succesvol tegenoffensief voert, en dat kan alleen vanuit Wit-Rusland,” zei Zhdanov.
Het leger van Loekasjenko is echter relatief klein – slechts 45.000 manschappen, inclusief dienstplichtigen – en grotendeels onervaren. Het Wit-Russische leger houdt regelmatig oefeningen, maar heeft sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer aan gevechten deelgenomen.
Minsk zal hoogstens 20.000 manschappen kunnen inzetten – professionele huursoldaten, volgens Zhdanov.
De Wit-Russische militaire analist Alexander Alesin zei dat Loekasjenko kan vermijden betrokken te raken door te zeggen dat zijn beperkte troepen nodig zijn om de grenzen van Wit-Rusland te verdedigen tegen zijn buren – NAVO-leden Polen, Litouwen en Letland.
Loekasjenko zei eerder dit jaar dat de campagne van het Kremlin in Oekraïne “voortsleept” en suggereerde zelfs dat hij zou kunnen bemiddelen bij vredesbesprekingen, waarbij hij aandrong op de noodzaak de oorlog zo snel mogelijk te beëindigen. Kabralevich zei dat Loekasjenko begrijpt dat Rusland de oorlog verliest en dat hij “zo ver mogelijk van Rusland probeert weg te kruipen”.
Loekasjenko wordt thuis ook geconfronteerd met publieke frustratie, omdat de Wit-Russen de gevolgen voelen van verlammende westerse sancties en hoge inflatie, die al twee keer zo hoog is als vorig jaar.
“Na de massaprotesten van 2020, toen honderdduizenden mensen het aftreden van de Wit-Russische leider eisten, is Loekasjenko bang om de Wit-Russen te bewapenen. Het kan een nieuwe binnenlandse explosie uitlokken,” zei Karbalevich.
En, zei Alesin, Wit-Russen zijn mentaal niet voorbereid om tegen Oekraïners te vechten.
“In tegenstelling tot de Russen zijn de Wit-Russen absoluut niet vijandig tegenover de Oekraïners en begrijpen ze het nut van deze speciale operatie niet. Dit kan leiden tot massale weigering om gehoor te geven aan orders om Oekraïners neer te schieten,” zei hij.
