KHERSON, Oekraïne, 12 januari (Reuters) – Oksana Minenko, een 44-jarige accountant die in de Oekraïense stad Kherson woont, zegt dat ze herhaaldelijk werd vastgehouden en gemarteld door de Russische bezettingstroepen.
Haar man, een Oekraïense soldaat, stierf bij de verdediging van de Antonivskyi-brug in Kherson op de eerste dag van de oorlog, zegt ze. Tijdens verschillende ondervragingen in het voorjaar hebben Russische troepen haar handen in kokend water gedompeld, haar vingernagels uitgetrokken en haar zo hard in het gezicht geslagen met geweerkolven dat ze plastische chirurgie nodig had, aldus Minenko.
“De ene pijn groeide in de andere,” zegt Minenko, die begin december in een geïmproviseerd humanitair hulpcentrum sprekt met littekens zichtbaar rond haar ogen van wat zij zegt dat een operatie is om de schade te herstellen. “Ik was een levend lijk.”
De methoden van de vermeende fysieke foltering door de Russische bezettingsmacht omvatten elektrische schokken op de genitaliën en andere lichaamsdelen, afranselingen en verschillende vormen van verstikking, volgens interviews met meer dan een dozijn vermeende slachtoffers, leden van de Oekraïense rechtshandhaving en internationale aanklagers die Oekraïne bijstaan.
Gevangenen werden ook vastgehouden in overvolle cellen zonder sanitaire voorzieningen of voldoende voedsel of water voor perioden tot twee maanden, zeiden sommigen van de mensen.
Reuters was niet in staat om de individuele verhalen van Minenko en andere inwoners van Kherson onafhankelijk te bevestigen, maar ze komen overeen met wat de Oekraïense autoriteiten en internationale mensenrechtenspecialisten hebben gezegd over de omstandigheden en behandeling tijdens de detentie, waaronder gevangenen die geblinddoekt en vastgebonden werden, die werden geslagen en elektrische schokken kregen en verwondingen opliepen, waaronder ernstige kneuzingen en gebroken botten, gedwongen naaktheid en andere vormen van seksueel geweld.
“Volgens Andriy Kovalenko, de hoofdaanklager voor oorlogsmisdaden in de regio Kherson, werd dit systematisch en uitputtend gedaan om informatie te verkrijgen over het Oekraïense leger en vermoedelijke collaborateurs of om degenen te straffen die kritiek hadden op de Russische bezetting.
Het Kremlin en het Russische ministerie van Defensie hebben niet geantwoord op vragen van Reuters, ook niet over vermeende martelingen en onwettige detenties. Moskou, dat heeft gezegd dat het een “speciale militaire operatie” uitvoert in Oekraïne, heeft ontkend oorlogsmisdaden te plegen of burgers als doelwit te nemen.
Artikel gaat verder na video.
Volgens de meest uitgebreide cijfers tot nu toe over de omvang van de vermeende martelingen en detenties, die exclusief door de hoogste Oekraïense aanklager voor oorlogsmisdaden met Reuters zijn gedeeld, hebben de autoriteiten van het land vooronderzoeken geopend naar meer dan duizend mensen in de regio Kherson die tijdens hun maandenlange bezetting door Russische troepen zouden zijn ontvoerd en illegaal vastgehouden.
De omvang van de vermeende misdaden die nu in de regio Kherson aan het licht komen, lijkt veel groter te zijn dan rond de hoofdstad Kiev, zeggen leden van de Oekraïense rechtshandhaving, wat zij toeschrijven aan het feit dat deze regio zoveel langer bezet is geweest.
De hoogste Oekraïense aanklager voor oorlogsmisdaden, Yuriy Belousov, zei dat de autoriteiten tien locaties in de regio Kherson hebben geïdentificeerd die door Russische troepen zijn gebruikt voor onwettige detenties. Ongeveer 200 mensen zouden gemarteld of lichamelijk mishandeld zijn terwijl ze op die plaatsen werden vastgehouden en nog eens ongeveer 400 mensen werden daar illegaal vastgehouden, zei hij. De Oekraïense autoriteiten zeggen te verwachten dat de cijfers zullen stijgen naarmate het onderzoek wordt voortgezet nadat Rusland zich half november heeft teruggetrokken uit de stad Kherson, de enige regionale hoofdstad van Oekraïne die het heeft veroverd tijdens de bijna een jaar durende oorlog tegen zijn westerse buur.
In het hele land hebben de autoriteiten vooronderzoeken geopend naar vermeende onwettige detenties van meer dan 13.200 mensen, aldus Belousov. Ze hebben 1.900 onderzoeken ingesteld naar beschuldigingen van mishandeling en illegale detentie, zei hij.
Rusland heeft Oekraïne beschuldigd van oorlogsmisdaden en het Westen van het negeren daarvan, onder meer door te beweren dat Oekraïense soldaten Russische krijgsgevangenen hebben geëxecuteerd. De Verenigde Naties zeiden in november dat ze bewijzen hadden gevonden dat beide partijen krijgsgevangenen hadden gemarteld, waarbij een VN-functionaris zei dat het Russische misbruik “tamelijk systematisch” was. Kiev heeft eerder gezegd dat het een onderzoek zou instellen naar vermeend misbruik door zijn strijdkrachten.
Minenko gelooft dat haar vermeende kwelgeesten haar als doelwit hadden omdat haar man soldaat was geweest. Tijdens zijn begrafenis, een week na zijn dood, doken Russische troepen op bij de begraafplaats en dwongen Minenko naast zijn graf te knielen.
Volgens Minenko kwamen in maart en april drie keer mannen in Russische militaire uniformen met bivakmutsen op hun gezicht ‘s nachts naar haar huis, ondervroegen haar en namen haar in hechtenis. Bij één gelegenheid dwongen de mannen haar zich uit te kleden en sloegen haar vervolgens terwijl haar handen aan de stoel waren vastgebonden en haar hoofd was bedekt.
“Als je een zak over je hoofd hebt en je wordt geslagen, is er zo’n vacuüm, je kunt niet ademen, je kunt niets doen, je kunt jezelf niet verdedigen,” zegt Minenko.
De inval van Moskou in februari in Oekraïne stortte Europa in zijn grootste landoorlog sinds de Tweede Wereldoorlog. Rusland begon in maart met de bezetting van de stad Kherson en trok zijn troepen in november terug met het argument dat het zinloos was daar nog meer Russisch bloed te verspillen.
Van de meer dan 50.000 meldingen van oorlogsmisdaden die bij de Oekraïense autoriteiten zijn geregistreerd, komen er volgens Belousov meer dan 7.700 uit de regio Cherson. Meer dan 540 burgers uit de regio worden nog steeds vermist, voegde hij eraan toe. Sommige mensen, waaronder kinderen, zijn naar door Rusland bezet gebied gebracht via schijnbaar gedwongen deportaties, aldus de regionale openbare aanklager Kovalenko.
Belousov zei dat de autoriteiten meer dan 80 lichamen hebben gevonden, waarvan de meeste burgers, en dat meer dan 50 van hen zijn gestorven als gevolg van schotwonden of artilleriebeschietingen. Belousov voegde eraan toe dat honderden lichamen van burgers zijn gevonden in andere gebieden waaruit de Russische troepen zich hebben teruggetrokken. Daartoe behoren meer dan 800 burgers in de regio Kharkiv, waar onderzoekers meer tijd hebben gehad om onderzoek te doen nadat Oekraïne in september een groot deel van zijn grondgebied had heroverd.
Artikel gaat verder na video.
De Oekraïense autoriteiten hebben ook 25 locaties in de regio Kharkiv aangewezen die zij als “martelkampen” bestempelen, volgens een Facebookbericht van 2 januari van de regionale politiechef van Kharkiv, Volodymyr Tymoshko.
Sommige van de duizenden vermeende oorlogsmisdaden van Russische troepen kunnen worden doorverwezen naar buitenlandse tribunalen als ze ernstig genoeg worden geacht. Het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof (ICC) heeft een onderzoek ingesteld naar vermeende oorlogsmisdaden in Oekraïne.
De cijfers die naar voren komen over de omvang van de vermeende detenties en martelingen “wijzen op wijdverspreide en ernstige criminaliteit in door Rusland bezet gebied”, aldus de Britse advocaat Nigel Povoas, hoofdaanklager van een door het Westen gesteund team van juridische specialisten dat Kiev bijstaat bij de vervolging van oorlogsmisdaden.
Povoas zei dat er een patroon lijkt te bestaan van terreur en lijden in heel Oekraïne, wat “de indruk versterkt van een breder, crimineel beleid, dat uitgaat van het leiderschap” om de burgerbevolking van het land als doelwit te nemen.
Een 35-jarige man uit de stad Kherson zegt dat de Russische troepen hem tijdens een vijfdaagse hechtenis in augustus sloegen, hem dwongen zich uit te kleden en hem elektrische schokken toedienden aan zijn genitaliën en oren. Wanneer de stroom toeslaat “is het alsof er een bal in je hoofd vliegt en je flauwvalt”, zegt de man, die alleen met zijn voornaam Andriy wilde worden aangeduid uit angst voor represailles.
Hij zegt dat zijn ontvoerders hem ondervroegen over de militaire inspanningen van Oekraïne, waaronder de opslag van wapens en explosieven, omdat ze hem ervan verdachten banden te hebben met de verzetsbeweging. Andriy vertelt Reuters dat hij mensen kende die in het Oekraïense leger en de territoriale verdedigingsmacht dienden, maar dat hij zelf geen lid was.
Een van de grootste detentiecentra in de regio was een kantoorgebouw in de stad Kherson, aldus de Oekraïense autoriteiten. Zij zeggen dat meer dan 30 mensen zijn vastgehouden in slechts één van de kamers in de oorlogsachtige kelder die tijdens de Russische bezetting werd gebruikt voor detentie en marteling. Een onderzoek naar het totale aantal gevangenen is gaande, aldus de autoriteiten.
Artikel gaat verder na video.
Tijdens een bezoek aan de kelder van het gebouw in december hing er een geur van menselijke uitwerpselen in de lucht, werd het licht geblokkeerd door dichtgemetselde ramen en lagen er tekenen van wat volgens de Oekraïense autoriteiten martelwerktuigen van de Russische strijdkrachten waren, zoals metalen pijpen, plastic banden en een draad die aan het plafond hing en die zou zijn gebruikt om elektrische schokken toe te dienen. Op de muur waren inkepingen gemaakt door gevangenen, mogelijk om het aantal dagen gevangenis te tellen, en boodschappen. Op één ervan stond: “Voor haar leef ik.”
Een andere locatie in de stad waar mensen zouden zijn ondervraagd en gemarteld was een politiegebouw dat door de plaatselijke bevolking “het gat” werd genoemd, aldus de Oekraïense autoriteiten en meer dan een half dozijn inwoners van Kherson met wie Reuters sprak.
Liudmyla Shumkova, 47 jaar, zegt dat zij en haar 53-jarige zus op die plaats, in de Energiewerkersstraat nr. 3, gevangen werden gehouden gedurende de meeste van de meer dan vijftig dagen die zij deze zomer in hechtenis hebben doorgebracht. Ze zegt dat de Russen hen vroegen naar de zoon van haar zus omdat ze dachten dat hij betrokken was bij de verzetsbeweging.
Shumkova, die als advocaat in de gezondheidszorg werkt, zegt dat er ongeveer een half dozijn mensen in een cel waren gepropt met slechts een klein raam voor licht en slechts één maaltijd per dag. Ze zegt dat ze niet fysiek gemarteld werd, maar dat andere gedetineerden dat wel werden, waaronder een vrouwelijke politieagent met wie ze een cel deelde. Mannen werden bijzonder hard gemarteld, zegt ze. “Ze schreeuwden, het was constant, elke dag. Het kon 2 of 3 uur duren.”
Onderzoekers blijven proberen de verantwoordelijken voor de vermeende oorlogsmisdaden te identificeren, inclusief de mogelijke rol van hoge militaire leiders. Op de vraag of de autoriteiten strafvervolging hebben ingesteld tegen vermeende folteraars, zegt Belousov, het hoofd oorlogsmisdaden, dat meer dan 70 mensen als verdachten zijn geïdentificeerd en dat 30 mensen zijn aangeklaagd.
Belousov, die de namen niet noemt, zegt dat de meeste verdachten lager geplaatste militaire functionarissen zijn, maar dat sommigen “hoge officieren zijn, met name kolonels en luitenant-kolonels” en hoge figuren in de pro-Russische militair-burgerlijke besturen van Luhansk en Donetsk. Vertegenwoordigers van de pro-Russische Volksrepubliek Luhansk en de Volksrepubliek Donetsk reageerden niet op vragen of hun strijdkrachten betrokken waren bij onwettige detenties of martelingen.
Het Kremlin en het Russische ministerie van Defensie reageerden niet op vragen over vermeende daders.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Martelkelder in Izium. AP Photo/Evgeniy Maloletka.
Op een koude decemberdag in het dorp Bilozerka in de regio Kherson onderzoeken rapporteurs van oorlogsmisdaden een gerechtsgebouw dat volgens de Oekraïense autoriteiten door Russische troepen werd gebruikt om mensen vast te houden en te martelen, evenals een nabijgelegen school die was omgebouwd tot kazerne voor ongeveer 300 Russische soldaten. Het nu verlaten schoolgebouw, waar de muren waren beschilderd met het “Z”-symbool dat een symbool is geworden van steun aan Rusland in de oorlog, ligt bezaaid met puin, waaronder gasmaskers en medische pakketten, Russische literatuur en kogels die in een bakstenen muur werden afgevuurd.
In het gerechtsgebouw zoekt een klein team van onderzoekers naar vingerafdrukken en verzamelde DNA-monsters. In een aangrenzende garage hebben ze gele genummerde markeringen aangebracht om bewijsmateriaal te identificeren. Een bureaustoel ligt omgekeerd en in de buurt liggen plastic bandjes verspreid, evenals een gasmasker bevestigd aan een buis en een zakje voor vloeistof, dat volgens twee aanklagers lijkt op geïmproviseerde martelwerktuigen die door de Russische bezetters zijn gebruikt voor waterboarding.
Het Kremlin en het Russische ministerie van Defensie reageerden niet op vragen over de methoden van vermeende marteling.
AP Photo/Evgeniy Maloletka.
