LONDEN (AP) – Verschillende mensen met autisme en verstandelijke beperkingen zijn de afgelopen jaren in Nederland legaal geëuthanaseerd omdat ze naar eigen zeggen geen normaal leven konden leiden, zo hebben onderzoekers ontdekt.
In deze gevallen ging het om vijf mensen jonger dan 30 jaar die autisme aanvoerden als de enige reden of een belangrijke factor voor euthanasie, waardoor een ongemakkelijk precedent werd geschapen dat volgens sommige deskundigen de grenzen oprekt van wat de wet oorspronkelijk bedoelde.
In 2002 werd Nederland het eerste land dat artsen toestond om patiënten op hun verzoek te doden als ze aan strenge voorwaarden voldeden, waaronder het hebben van een ongeneeslijke ziekte die “ondraaglijk” lichamelijk of geestelijk lijden veroorzaakt.
Tussen 2012 en 2021 werden bijna 60.000 mensen op hun eigen verzoek gedood, volgens de toetsingscommissie euthanasie van de Nederlandse overheid. Om te laten zien hoe de regels worden toegepast en geïnterpreteerd, heeft de commissie documenten vrijgegeven over meer dan 900 van deze mensen, van wie de meesten ouder waren en aandoeningen hadden zoals kanker, Parkinson en ALS.
Irene Tuffrey-Wijne, een specialist in palliatieve zorg aan de Kingston University in Groot-Brittannië, en haar collega’s bekeken de documenten om te zien hoe Nederlandse artsen omgingen met euthanasieverzoeken van mensen met autisme of met levenslange verstandelijke beperkingen. Ze publiceerden hun bevindingen in mei in het tijdschrift BJPsych Open.
Van de 900 mensen met een openbaar dossier waren er 39 autistisch en/of verstandelijk gehandicapt. Een handvol van hen was bejaard, maar 18 van hen waren jonger dan 50 jaar.
Veel van de patiënten noemden verschillende combinaties van mentale problemen, lichamelijke kwalen, ziekten of ouderdomsproblemen als reden om euthanasie te willen. Dertig noemden eenzaamheid als een van de oorzaken van hun ondraaglijke pijn. Acht zeiden dat de enige oorzaken van hun lijden factoren waren die verband hielden met hun verstandelijke beperking of autisme – sociaal isolement, een gebrek aan copingstrategieën of een onvermogen om hun denken aan te passen.
Artikel gaat verder na video.
“Ik twijfel er niet aan dat deze mensen leden,” zei Tuffrey-Wijne. “Maar vindt de maatschappij het echt oké om deze boodschap te sturen, dat er geen andere manier is om hen te helpen en dat het gewoon beter is om dood te zijn?”
Andere landen, waaronder België, Canada en Colombia, hebben legale euthanasie, maar Nederland is het enige land dat gedetailleerde informatie deelt over mogelijk controversiële sterfgevallen. Toch zijn de gegevens beperkt tot wat artsen bekendmaken. Er kunnen dus andere factoren zijn die niet zijn vrijgegeven of gevallen waarin het autisme of de verstandelijke beperking van de patiënt niet zijn vermeld.
Omdat de commissie alleen bepaalde gegevens vrijgeeft, is het ook onmogelijk om het werkelijke aantal mensen met autisme of verstandelijke beperkingen te kennen die op hun eigen verzoek zijn gedood.
Onder de acht patiënten die door de onderzoekers werden genoemd, was een autistische man van in de 20. Zijn dossier vermeldde “de patiënt had het gevoel dat hij werd vermoord”. In zijn dossier stond dat “de patiënt zich al sinds zijn kindertijd ongelukkig voelde”, regelmatig gepest werd en “verlangde naar sociale contacten maar niet in staat was om contact te maken met anderen”. De man, die niet bij naam genoemd werd, koos voor euthanasie nadat hij besloten had dat “het een gruwel was om jarenlang op deze manier te moeten leven”.
Het dossier bevatte ook een autistische vrouw van in de 30 die ook een borderline persoonlijkheidsstoornis had. Ze kreeg een plek aangeboden in een centrum voor begeleid wonen, maar haar artsen zeiden dat ze geen relaties kon onderhouden en contact met anderen “te moeilijk” vond.
In een derde van de gevallen concludeerden Nederlandse artsen dat autisme en verstandelijke beperkingen onbehandelbaar waren en dat er “geen vooruitzicht op verbetering” was, schreven de onderzoekers.
Simon Baron-Cohen, directeur van het Cambridge University’s Autism Research Centre, zei dat het “afschuwelijk” was dat mensen met autisme geëuthanaseerd werden zonder verdere ondersteuning.
Hij merkte op dat veel mensen met autisme kampen met depressies, wat hun vermogen om een wettelijk verzoek tot overlijden in te dienen in gevaar kan brengen. Hij zei ook dat een autistisch persoon die vraagt om te sterven misschien niet de complexiteit van de situatie begrijpt.
Dr. Bram Sizoo, een Nederlandse psychiater, vond het verontrustend dat jonge mensen met autisme euthanasie als een haalbare oplossing zagen.
“Sommigen zijn bijna opgewonden bij het vooruitzicht van de dood,” zei Sizoo. “Ze denken dat dit het einde zal zijn van hun problemen en het einde van de problemen van hun familie.”
Een vertegenwoordiger van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst zei dat het aan artsen is om te beslissen of iemand voldoet aan de criteria voor euthanasie. De groep zei dat veel gevallen van patiënten met autisme “zeer complex” waren en dat “leeftijd op zich geen beslissende factor is om te bepalen of iemand ondraaglijk lijdt.”
Kasper Raus, een ethicus en hoogleraar volksgezondheid aan de Universiteit Gent in België, zei dat het soort mensen dat euthanasie aanvraagt in zowel Nederland als België de afgelopen twintig jaar is veranderd. Toen euthanasie werd gelegaliseerd, zei hij, ging het debat over mensen met kanker, niet over mensen met autisme.
Tim Stainton, directeur van het Canadese Instituut voor Inclusie en Burgerschap aan de Universiteit van British Columbia, vraagt zich af of hetzelfde gebeurt in Canada, dat misschien wel de meest tolerante euthanasiewetgeving ter wereld heeft en dat niet het soort gegevens bijhoudt dat Nederland doet.
“Mensen met autisme en verstandelijke beperkingen helpen sterven is in wezen eugenetica”, aldus Stainton.
