AMSTERDAM, 10 juli (Reuters) – De Nederlandse premier Mark Rutte, de langstzittende leider van Nederland, schokte de natie maandag door te zeggen dat hij zou opstappen, een politieke opschudding die enkele dagen geleden nog ondenkbaar was.
Op vrijdag kondigde Rutte de plotselinge ineenstorting van zijn vierde regeringscoalitie aan als gevolg van een breuk over het migratiebeleid, maar hij zei dat hij geïnteresseerd was in het behouden van de topbaan “omdat ik de energie en de ideeën heb”.
Verschillende partijen sloten in het weekend een coalitie met hem af en Rutte vertelde het parlement maandag dat hij had besloten zich niet herkiesbaar te stellen als de Nederlanders in november naar de stembus gaan.
“De afgelopen dagen is er veel gespeculeerd over wat mij motiveert. En het enige antwoord daarop is Nederland,” zei hij. “Als er na de verkiezingen een nieuw kabinet aantreedt, zal ik de politiek verlaten.”
Rutte zal toezicht houden op een demissionaire regering totdat een nieuwe coalitie is gevormd, een proces dat in het gebroken Nederlandse politieke landschap maanden zal duren.
De interim-regering kan geen besluiten nemen over nieuw beleid, waardoor een aantal belangrijke kwesties, van klimaatdoelstellingen en landbouw tot immigratie, tot ver in 2024 onopgelost blijven.
Afgelopen augustus werd Rutte, 56 jaar, de langstzittende premier in de Nederlandse geschiedenis, een bewijs van zijn politieke uithoudingsvermogen en overlevingsvaardigheden die hij in 13 jaar heeft opgedaan.
Rutte heeft de conservatieve Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 17 jaar lang geleid, door talloze crises en een verscherping van het immigratiebeleid, aangespoord door de opkomst van rechtse partijen die eisten dat de grenzen van het land werden gesloten.
“Hij heeft veel energie. Ik weet niet hoe hij het doet,” zei Geert Wilders, een langdurige politieke rivaal en leider van de PVV, ooit over Rutte. “Dus ik complimenteer hem omdat hij heel hard werkt.”
Rutte heeft de bijnaam ‘Teflon Mark’ gekregen vanwege zijn vermogen om politieke schade te overleven, maar in de afgelopen jaren heeft hij te maken gehad met toenemende kritiek over zijn aanpak van het landbouwbeleid en klimaatverandering, evenals een schandaal in de sociale zekerheid en een crisis over het Groningse gasveld.
Hij schreef de laatste politieke storm toe aan “een botsing van waarden” in de vierpartijencoalitieregering over immigratie. Kleinere coalitiepartijen benadrukten dat kinderen en ouders die asiel zoeken in Nederland recht hebben op hereniging, terwijl zijn VVD beperkingen wilde.
Een toenemend aantal kiezers zei genoeg te hebben van het leiderschap van Rutte, maar er was geen duidelijk alternatief.
De belangrijkste politieke rivaal van de VVD in de herfstverkiezingen zal een protestpartij van boeren zijn die het politieke landschap opschudde en een meerderheid van de zetels in de Eerste Kamer veroverde na provinciale verkiezingen in maart.
Ondanks zijn ups en downs in eigen land, is Rutte een onvermoeibare aanwezigheid op het politieke toneel van Europa. Van de huidige Europese nationale leiders is alleen Viktor Orban uit Hongarije langer in functie geweest.
Rutte, die niet getrouwd is, woont in hetzelfde huis in Den Haag dat hij tientallen jaren geleden kocht met studievrienden en kan lopend of fietsend naar kabinetsvergaderingen of staatsbezoeken worden gezien, terwijl hij een appel eet.
Tijdens zijn politieke carrière is hij les blijven geven in maatschappijleer op een middelbare school in Den Haag en hij heeft gezegd dat hij dit graag fulltime zou willen doen nadat hij uit de politiek is gestapt.
Hoewel Rutte vaak wordt getipt voor hoge internationale functies bij de EU of de NAVO, noemt hij het premierschap “de beste baan ter wereld” en heeft hij nooit laten doorschemeren dat hij de Nederlandse politiek wil verlaten.
