(Bloomberg) – Rishi Sunak liet woensdag niet alleen het vlaggenschip van het Britse spoorwegproject zinken. Wanhopig om gezien te worden als iemand die verandering brengt voor de Conservatieve Partij, richtte hij zich op de records van Tory- en Labour-premiers die bijna teruggaan tot Margaret Thatcher.
“We hebben 30 jaar een politiek systeem gehad dat de gemakkelijke beslissing stimuleert, niet de juiste,” zei Sunak in zijn keynote speech van een uur voor het congres van de Conservatieve Partij, zijn eerste als leider. “30 jaar van gevestigde belangen die verandering in de weg staan. 30 jaar retorische ambitie die weinig meer oplevert dan een krantenkop op de korte termijn.”
De poging om zijn regering te herdefiniëren weerspiegelt zowel de achterstand van 20 punten op de oppositiepartij Labour in de opiniepeilingen als het gebrek aan tijd om het tij te keren. Hij moet uiterlijk in januari 2025 een nationale stemming uitschrijven.
Voormalig premier Boris Johnson gebruikte een soortgelijke tactiek met succes in 2019, waarbij hij zijn populistische stijl van kleinhandelpolitiek gebruikte om een klinkende verkiezingsoverwinning te behalen.
Die geschiedenis vormt een probleem voor Sunak, die vorig jaar de keuze was van de conservatieve parlementsleden, maar niet van de betalende Tory-activisten. De kiezers hebben zich ook niet uitgesproken en het is Johnsons meerderheid in het parlement die de premier zal proberen te verdedigen.
In plaats van de erfenis die Johnson hem naliet te omarmen, draait Sunak, 43, beslissingen terug die hij heeft genomen, evenals die van de bewoners van Downing Street lang voor hem. Op weg naar de conferentie zwakte hij de groene agenda van het Verenigd Koninkrijk af, een lievelingsproject van Johnson. Dat was ook impliciete kritiek op de Tories Theresa May, David Cameron en Labour Gordon Brown.
Allen waren ook fervente voorstanders van het HS2-spoorwegproject die Sunak woensdag in zijn conferentietoespraak afbrak. De anticipatie op de beslissing om het traject Birmingham-Manchester te schrappen – met behoud van de zuidelijke verbinding naar Londen – domineerde de conferentie en veroorzaakte een groot verzet van bedrijven en uit het hele politieke spectrum. Johnson bekritiseerde de beslissing voordat deze officieel was, maar heeft sinds de toespraak van Sunak geen commentaar gegeven.
Sunak gokt er in feite op dat het herinvesteren van geld in alternatieve transportverbindingen populairder zal zijn bij de kiezers en beter past bij de belofte van de regering om achtergestelde regio’s te verbeteren. Maar het is riskant en de aankondiging in Manchester – het geplande noordelijke eindpunt van HS2 – zorgde voor een slechte optiek.
“Wat we doen is HS2 vervangen door iets waar veel meer mensen van zullen profiteren, op veel meer plaatsen en veel sneller,” vertelde Sunak BBC Radio 4 in een interview dat donderdag werd uitgezonden. “Dit gaat ons land transformeren. Overal zal meer geld te zien zijn als gevolg van deze investering en het zal het beste zijn wat we kunnen doen om overal op gelijke hoogte te komen.”
Maar Andy Burnham, de Labour-burgemeester van Greater Manchester, beschuldigde Sunak ervan politiek te bedrijven. “Dit zou toch zeker moeten gebeuren op basis van partijoverstijgend overleg,” vertelde hij aan verslaggevers.
De stap strookt ook niet met de slogan van Sunak voor de conferentie en de waarschijnlijke opzet van de verkiezingscampagne – langetermijnbeslissingen voor een betere toekomst – aangezien de bouw van HS2 het leven van duizenden Britten al heeft verstoord. Meer in het algemeen is het onduidelijk of Sunak kiezers ervan kan overtuigen dat hij geen beslissingen neemt op basis van politiek, of zelfs dat hij een verandering vertegenwoordigt.
“De Conservatieven hebben al 13 jaar de tijd gehad om de langetermijnbeslissingen te nemen die volgens Sunak nu nodig zijn,” zei Hannah White, directeur van de denktank Institute for Government, telefonisch. “Van mensen verlangen dat ze geloven dat op hem stemmen voor verandering is, is ambitieus.”
Sunak lijkt tot de conclusie te zijn gekomen dat dit de enige optie is. De Labourpartij van Keir Starmer, die de kans krijgt om haar eigen verhaal naar voren te brengen op haar jaarlijkse conferentie die zondag begint in Liverpool, was een dominant thema in Manchester.
Penny Mordaunt, de leider van het Lagerhuis, vatte het “met de rug tegen de muur”-gevoel goed samen door in haar opwarmtoespraak voor Sunak haar partij 24 keer aan te sporen om “op te staan en te vechten” tegen Labour. Of variaties op die zin.
De premier zelf noemde Starmer, 61, “de wandelende definitie van de politieke status quo van dertig jaar die ik hier wil beëindigen”.
Zichzelf presenteren als de kandidaat van verandering is “moedig” op dit punt in de politieke cyclus, zei Bronwen Maddox, chief executive van de Chatham House denktank. “Het is niet zo gemakkelijk als een partij die in de oppositie zit,” zei ze. “Simpelweg iets beweren maakt nog niet dat het ook zo is.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
Toch is het niet alleen Labour waar hij naar kijkt. Er wordt weinig verwacht van een leiderschapswissel voor de verkiezingen, maar het gedrang om hem te vervangen als hij verliest, is al begonnen en verhoogt de druk.
Suella Braverman en Kemi Badenoch hebben hun geloofsbrieven opgepoetst met publiekslievende keynotes, vooral aan de rechterkant van de partij.
Ex-premier Liz Truss maakte haar opwachting en riep op tot belastingverlagingen die het VK zich volgens Sunak nu niet kan veroorloven en die verdere inflatie zouden veroorzaken.
Sunak vecht ook tegen de perceptie dat hij geholpen heeft Johnson te verdrijven, die favoriet was bij Tory-activisten die Truss – en niet Sunak – als opvolger wilden.
Die erfenis heeft ook invloed op zijn poging om zichzelf bij de kiezers te profileren als vertegenwoordiger van verandering. Sunak was Johnson’s minister van Financiën tijdens de pandemie van het coronavirus en de beslissingen die hij toen nam hebben een grote invloed gehad op de overheidsfinanciën – en de bezuinigingen die zijn regering sindsdien heeft moeten vinden.
“Het is vrij moeilijk om een veranderingsargument aan te voeren als je al aan de macht bent”, zegt Helen Thomas, voormalig adviseur van ex-kanselier George Osborne en CEO van BlondeMoney, een macro-economisch adviesbureau. “Het overkoepelende probleem hiermee is dat het allemaal te laat is. Het publiek kent hem al.”
