(Jorge Valero, Alberto Nardelli, Natalia Drozdiak, Bloomberg, 14 december 2023) – De Hongaarse premier Viktor Orbán staat op het punt om de uitkomst van een top van leiders van de Europese Unie te dicteren – met de mogelijkheid om deze tot een mislukking te maken en de afbrokkelende steun voor Oekraïne te benadrukken.
Orbáns pogingen om financiering voor Oekraïne te blokkeren en de start van gesprekken over toetreding van het land tot de EU te dwarsbomen, hebben partners in het blok gefrustreerd.
Orbáns verzet tegen een steunpakket van 50 miljard euro voor Kiev valt samen met het feit dat het Congres het verzoek van de Amerikaanse president Joe Biden om verdere militaire hulp heeft tegengehouden.
Het is mogelijk dat Kiev na de top met lege handen staat, wat nog ontmoedigender zou zijn voor Kiev nu de Amerikaanse wetgevers op 15 december met vakantie vertrekken. Een dergelijk scenario zou een keerpunt betekenen in de Westerse steun voor Oekraïne, nu de nieuw toegezegde militaire steun al op het laagste niveau is sinds het begin van de invasie.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Het kan ook de Russische president Vladimir Poetin aanmoedigen, die erop heeft gewed dat de bondgenoten van Kiev uiteindelijk moe zouden worden.
Er staan nog veel meer onderwerpen op de agenda van de top waarover de leiders verdeeld zijn. Hier zijn de belangrijkste onderwerpen om in de gaten te houden:
Het hulppakket van subsidies en leningen voor Oekraïne is bedoeld om een deel van de begrotingsbehoeften te dekken en te helpen bij de wederopbouw tussen 2024 en 2027. Orbán is het enige obstakel voor goedkeuring, waarvoor unanimiteit is vereist, zeiden ambtenaren, met andere lidstaten die bereid zijn om bij te dragen met nieuwe fondsen.
Hongarije is bereid tot een financieel compromis over de hulp aan Oekraïne, maar zal pogingen om EU-lidmaatschapsbesprekingen met Kiev te beginnen torpederen, zei de premier woensdag.
Balazs Orban, zijn belangrijkste politieke adviseur, vertelde Bloomberg dinsdag dat Hongarije bereid is om zijn veto op te heffen in ruil voor miljarden aan financiering die het blok heeft onthouden aan Boedapest vanwege democratische achteruitgang.
Het blok heeft gewerkt aan een plan B om financiering voor Oekraïne mogelijk te maken. Het land is afhankelijk van buitenlandse hulp om ambtenarensalarissen, ziekenhuizen en onderwijs te financieren.
Het uitblijven van EU-financiering bedreigt de economische stabiliteit van Oekraïne nu het land de tweede winter van de Russische invasie tegemoet gaat, nadat het tegenoffensief van het land stagneerde zonder veel winst op te leveren. De leiders zouden het echter begin volgend jaar eens kunnen worden over een oplossing voor deze kwestie.
Toen de Europese Commissie, de uitvoerende macht van de EU, in november de aanbeveling deed om formeel toetredingsonderhandelingen te beginnen, leek goedkeuring van de lidstaten een uitgemaakte zaak.
Maar Orbán wilde de kwestie van de agenda van de leiders schrappen, met het argument dat Oekraïne nog niet voldoet aan de voorwaarden om gesprekken te beginnen.
Orbán wil dat de EU eerst haar strategie voor Oekraïne bespreekt en ondertussen Kiev een strategisch partnerschap aanbiedt.
Het afwijzen of vertragen van de start van het proces zou een klap zijn voor het moreel van Kiev. De Oekraïners proberen al bijna twintig jaar banden aan te knopen met de EU. Het zou ook de reputatie van de EU in het land kunnen schaden.
Het door oorlog verscheurde land op weg helpen naar het EU-lidmaatschap is een van de belangrijkste verplichtingen van het blok aan Kiev, naast het bieden van economische hulp en het financieren van wapenleveranties.
Het hulppakket voor Oekraïne maakt deel uit van een herziening van de langetermijnbegroting van de EU voor 2021-2027. De Covid-19 pandemie, de Russische invasie in Oekraïne en de energieschaarste hebben de middelen voor toekomstige uitdagingen uitgeput. De Commissie heeft 66 miljard euro nieuw geld gevraagd, voornamelijk voor de Oekraïne-faciliteit.
De Commissie is ook op zoek naar fondsen voor migratie (15 miljard euro), een nieuw technologiefonds (10 miljard euro) en om ongeveer 19 miljard euro aan rentebetalingen te dekken. De lidstaten blijven verdeeld over de prioriteiten en welke middelen moeten worden herschikt.
Hoewel de cijfers naar beneden zijn bijgesteld, blijft overeenstemming erg moeilijk omdat de commissie, gesteund door verschillende lidstaten, erop staat dat de hulp aan Oekraïne en de rest van de langetermijnbegroting als één pakket worden goedgekeurd.
De economische achtergrond maakt de situatie er niet makkelijker op voor de Europese leiders. De 20 leden tellende eurozone bevindt zich waarschijnlijk in haar eerste recessie sinds de pandemie en de Europese Centrale Bank zal waarschijnlijk haar toch al schamele groeiprognoses voor 2023 en 2024 verlagen wanneer ze later donderdag haar laatste rentebesluit van het jaar bekendmaakt.
De EU-landen naderen een akkoord over een 12e sanctiepakket. Het omvat een verbod op diamanten, handelsbeperkingen op machines die worden gebruikt om wapens te maken en nieuwe beperkingen om Moskou’s vermogen om bestaande maatregelen en het prijsplafond voor Russische olie te omzeilen, aan te pakken.
Toch hebben verschillende lidstaten druk uitgeoefend om sommige voorstellen af te zwakken en niet voor het eerst is het pakket zwakker dan toen de commissie het voor het eerst voorstelde. Als er niet op tijd een akkoord wordt bereikt voor de top van de leiders, kan de goedkeuring naar volgende week verschuiven.
In wat een andere controversiële discussie zou kunnen zijn, zullen de leiders het ook hebben over de oorlog tussen Israël en Hamas. Sinds de terreuraanval van Hamas op 7 oktober en de vergeldingsmaatregelen van Israël heeft het blok moeite om tot een eensgezind standpunt te komen over hoe de oorlog moet worden gezien, waarbij landen als Duitsland terughoudend zijn om Israël te bekritiseren.
Tijdens een vorige topontmoeting duurde het uren voordat de leiders het eens werden over een oproep tot een humanitaire pauze in het conflict. Nu dringen Spanje, België, Ierland en Malta er bij het blok op aan om aan te dringen op een “duurzaam humanitair staakt-het-vuren”.
De EU overweegt strafmaatregelen tegen Hamas-leiders en Israëlische kolonisten als reactie op het geweld en de voorstellen zullen waarschijnlijk op de top worden besproken.
Er wordt geen grote vooruitgang verwacht op het gebied van migratie, gezien de zware agenda van de top en de verdeeldheid tussen de lidstaten. De voorzitter van de commissie, Ursula von der Leyen, stuurde woensdag echter een brief naar de EU-leiders met een samenvatting van de stand van zaken op de vier hoofdpunten: versterking van de buitengrenzen, bestrijding van migrantensmokkel, meer terugkeer en het opbouwen van alomvattende partnerschappen.
De onderhandelingen tussen de lidstaten en het Europees Parlement zitten in de eindfase om een langverwacht pact over migratie en asiel te sluiten.
De commissie en sommige diplomaten denken dat een akkoord tegen het einde van het jaar mogelijk is, waarin het EU-beleid voor de omgang met migranten en vluchtelingen, hun integratie en grensbeheer voor de komende jaren wordt vastgelegd.
