Inwoners van het Drentse dorp Nieuw-Weerdinge (gemeente Emmen) zijn de inbraken, winkeldiefstallen, intimidaties en vandalisme door veiligelanders uit het naburige asielzoekerscentrum in Ter Apel meer dan zat.
Dorpsvereniging Plaatselijk Belang heeft demissionair staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Eric van der Burg (VVD), in een brief verzocht om het azc ’s avonds voortaan op slot te doen. “De overlast is de afgelopen twee jaar drastisch toegenomen door met name drugs- en alcoholgebruik onder veiligelanders. Als ik zie wat er bij ons rondloopt, die staan gewoon stram van de drugs” zegt Wim Katoen, voorzitter van Plaatselijk Belang in een gesprek met TPO.
Er is bijna geen woning meer in Nieuw-Weerdinge waar volgens Katoen geen beveiligingscamera hangt. In de nacht lopen asielzoekers het hele dorp door zo blijkt ‘s ochtends bij het bekijken van de beveiligingsbeelden. “Maar zelfs mét die beelden is het moeilijk om justitie in de benen te krijgen om er iets aan te doen. Dan krijg je als reactie: ‘Ze mogen best bij u op het terrein lopen'”, aldus Katoen.
“Mensen hebben puur uit angst en zelfverdediging een honkbalknuppel, een steel van een schop of in ieder geval een slagwapen achter de voordeur staan of bij het bed liggen. Als we die nachtelijke bezoeken nu eerst eens kwijt zijn, dan zijn we er alweer een stukje mee geholpen.”
Volgens Katoen zou het sluiten van de hekken van het azc van 18.00 uur tot 08.00 uur zorgen voor minder inbraken en meer gemoedsrust bij de inwoners. Vooral vrouwen uit het dorp worden enorm beperkt in hun dagelijks leven. Ze durven ’s avonds niet meer alleen de straat op uit angst voor een confrontatie met veiligelanders.
Maar ook ziet hij graag dat asielzoekers die naar Emmen willen, voortaan verplicht een bus nemen. Raddraaiers die nu soms door buschauffeurs halverwege de rit uit de bus worden gezet, zorgen vervolgens weer voor de nodige onrust in het dorp. Katoen: “Het is al eens gebeurd dat er een tik is uitgedeeld, maar dat was meer om de agressie te stoppen van de veiligelander.”
Hij is naar eigen zeggen niet bang aangelegd, maar wordt “schijtziek” van het feit dat hij de hele dag alert moet zijn: “Als ik even naar de tuin loop, moet ik het hek op slot doen. Ik vraag mezelf steeds af of de auto wel op slot is en of ik de zijdeur van het huis heb afgesloten. Je moet hier gewoon álles op slot doen, doe je dat niet dan is de kans groot dat je op enig moment in je eigen woning oog in oog staat met een asielzoeker.”
Het duurt volgens hem ook verschrikkelijk lang voordat de politie arriveert na een melding. In het weekend zou er door capaciteitsproblemen bij de politie zelfs sprake zijn van een zeer beperkt aantal beschikbare politieauto’s voor heel Drenthe. Hetzelfde zou gelden voor Oost-Groningen.
“En als er dan al afspraken worden gemaakt dat raddraaiers terug worden gebracht naar Ter Apel, zijn ze binnen een uur weer terug” aldus de voorzitter, die zich daarnaast ook stoort aan hoe BOA’s zich opstellen. “Ze zeggen dat ze asielzoekers niet om legitimatie mogen vragen, maar dat moeten ze gewoon doen. Je kunt wel een gebiedsverbod uitvaardigen, maar als niemand dat controleert, wat heb je daar dan aan?”
Het gaat volgens Katoen momenteel om ongeveer 500 veiligelanders in Ter Apel die voor de nodige overlast in de zorgen, maar “aan drie raddraaiers heb je al genoeg, die zetten je hele dorp op zijn kop”, zegt de voorzitter.
Hij vertelt over “drie gastjes” die vorig jaar de ruiten van zo’n 25 auto’s hadden ingeslagen en spullen hadden meegenomen. Maar ook boodschappen doen levert de nodige spanningen en angsten op. Bijna iedere winkel is volgens hem voorzien van minimaal twee beveiligers. “Dat geeft geen prettig gevoel en als je dan ook nog eens asielzoekers binnen ziet komen, sta je helemaal op scherp. Bij diefstal worden ze met een waarschuwing weggestuurd, maar binnen een uur zijn ze terug en doen ze het gewoon nog een keer om vervolgens snel te verdwijnen.”
Van kritiek op de asielaanpak door Eric van der Burg (VVD), demissionair staatssecretaris voor Asiel en Migratie, is geen sprake. Er vonden eerder al twee gesprekken plaats tussen Katoen en de staatssecretaris, maar zijns inziens kan Van der Burg momenteel geen kant op. Bovendien draagt de weerstand vanuit zijn eigen partij inzake de Spreidingswet nu ook niet echt mee aan een snelle oplossing.
Het is juist de rechtsstaat waardoor Katoen zich niet gehoord voelt: “Een club criminelen tart de rechtsstaat, maakt zwaar misbruik van onze vrijheid en de rechtsstaat. En diezelfde overheid is niet in staat om die gasten aan te pakken. Politiek links of rechts: iedereen moet snappen dat dit niet kan wat hier gebeurt! Maar ze willen er gewoon niks mee, het is lekker ver weg voor Den Haag en ze hebben er zelf geen last van.”
Inwoners van Nieuw-Weerdinge hebben volgens hem dan ook het idee dat er “enorme onwil is vanuit Den Haag” om iets te doen aan alle onrust en criminele praktijken: “Tijdens corona hadden ze binnen een dag heel Nederland achter de voordeur zitten. En 500 overlastgevers kunnen ze niet binnen twee dagen opbergen?”
De angst om voor racist uitgemaakt te worden, speelt volgens Katoen een grote rol in de terughoudenheid voor een daadkrachtige aanpak door de overheid. Maar met de asielzoekers in Ter Apel heeft het gros van de omwonenden volgens hem geen enkel probleem mee: “Daar hebben we absoluut geen last van, het is die groep criminelen die van straat af moet. Ik hoor linkse partijen zeggen ‘we zijn een liefdevolle samenleving en moeten iedereen opnemen’. Ja, ammehoela! Kom hier even een half jaar wonen, dan weet je hoe liefdevol ze terug zijn.”
Er hangt volgens Katoen een criminele wereld om de groep raddraaiers. Zo zou er voor de poort van het azc worden gedeald, in wapens worden gehandeld en zou er zelfs sprake zijn van mensenhandel. Meldingen hierover aan de politie worden volgens hem veelal niet opgepakt onder het mom van onvoldoende capaciteit.
En dat stoort Katoen: “Er is geen capaciteit om het criminele netwerk, met het azc als middelpunt, aan te pakken. Maar er is wel capaciteit om even door het dorp te rijden en iemand met een kapotte fietslamp of een jongere die een carbidbus afschiet een douw te geven”, zegt Katoen, die de inmiddels ontstane tweespalt tussen inwoners en handhavers aanhaalt.
Door de raddraaiers te plaatsen in een proces beschikbaarheidslocatie (PBL) of terug te sturen naar het (veilige) land van herkomst zou het nu structurele probleem zijns inziens als sneeuw voor de zon doen verdwijnen.
De sociale cohesie in Nieuw-Weerdinge is door dit alles sterker dan voorheen. Ouderen, alleenstaanden, vrouwen, meisjes en kinderen genieten volgens Katoen vanuit de gemeenschap directe bescherming. Inwoners houden elkaar goed in de gaten en verzoeken om hulp via Whatsapp-groepen worden direct opgepakt.
Of de rust in het dorp ooit wederkeert, blijft voor Katoen vooralsnog een vraagteken. Zeker gezien hij vanuit Den Haag en het nieuw te vormen kabinet niets verwacht. Wellicht dat de rechtelijke uitspraak in het kort geding woensdag, dat de naburige gemeente Westerwolde aanspande tegen het COA om te eisen dat de chaos in aanmeldcentrum Ter Apel wordt aangepakt, positief uitpakt voor Westerwolde. En indirect dus ook voor gemeente Nieuw-Weerdinge.
Zelf een kort geding aanspannen tegen het COA is Katoen niet van plan, hij zou ook niet weten waar te beginnen: “De Tweede Kamer en het kabinet scheppen de kaders voor dat wat het COA doet, het COA zelf is ook een overheidsinstelling. Wie moet ik dan aanklagen? Het COA of de Staat der Nederlanden?”
Wat de rechtelijke uitspraak op 23 januari ook zal zijn, de inwoners van Nieuw-Weerdinge blijven volgens Katoen onverminderd vechten: “Wij willen ons dorp blijven behouden en onze rust terugkrijgen. Het geeft niet als er een keer iets gebeurt, maar dit gedonder 24 uur per dag moet echt afgelopen zijn! We vallen al jaren in herhaling en blijven waarschuwen. Alles waar ik voor waarschuwde, is tot nu toe uitgekomen, behalve dat er doden vallen. Ik hoop niet dat dit de volgende wordt, die uitkomt.”
