John Leicester, Parijs, AP, 31 januari 2024 – Boeren hebben de aandacht van Frankrijk getrokken door overheidskantoren te overspoelen met mest en Parijs te belegeren met verkeersopstoppingen door barricades van tractoren en hooibalen.
De boeren zeggen dat hun protesten geen moment te vroeg komen. In de grootste landbouwmogendheid van de Europese Unie broeien al lange tijd grieven.
De Russische invasie in Oekraïne heeft pijnlijke economische schokken veroorzaakt, waaronder hogere kosten, wat de woede van de boeren in Frankrijk en andere Europese landen heeft aangewakkerd. Klimaatverandering en druk voor een duurzamere en productievere landbouw zetten ook de ongeveer 500.000 Franse boeren onder druk, die al moeten concurreren met collega’s van ver weg.
Demonstranten zeggen dat het moeilijker dan ooit wordt om fatsoenlijk te leven van hun akkers, kassen en kuddes. Voor de ergsten is het onmogelijk.
De energiekosten schoten omhoog toen Rusland in februari 2022 een grootschalige oorlog uitbrak in Oekraïne en dit kwam hard aan bij boeren die afhankelijk zijn van tractoren, oogstmachines en andere brandstofverslindende apparatuur. De prijzen stegen ook voor andere inputs die intensieve landbouw ondersteunen, met name meststoffen.
Franse boeren hadden al moeite om te concurreren in de steeds meer geglobaliseerde economie.
Om maar twee voorbeelden te noemen: de import van kippen is gestegen en de import van kerstomaten uit Marokko is sinds 1995 geëxplodeerd van 300 ton naar 70.000 ton per jaar, volgens een onderzoek van de Senaat in 2022 over de afnemende concurrentiekracht van Franse boerderijen.
“Alles waar we 30 jaar geleden voor waarschuwden, komt nu uit”, zegt Damien Brunelle, een boer van granen en andere gewassen in de Aisne-regio ten noordoosten van Parijs.
“Ons platteland loopt leeg.”
“Alles wat we kopen is gestegen,” zei Bruelle.
“Maar we krijgen niet dezelfde inkomsten.”
Toen de Oekraïense oorlog de prijzen opdreef, kreeg Brunelle 400 euro per ton voor de tarwe die hij verbouwt, zegt hij. Nu brengt een ton hem minder dan de helft op: 190 euro.
Een andere veel gehoorde klacht van de demonstranten is dat ze verstikt worden door bureaucratie en vastzitten aan Franse en EU-regels die de landbouw, het landgebruik en de verdeling van miljarden euro’s aan landbouwsubsidies regelen. Boeren klagen dat ze verliezen van rivalen uit landen met minder beperkingen en lagere kosten.
Op de barricades ligt Oekraïne op de lippen van sommige demonstranten. Het land is in een stroomversnelling gekomen om lid te worden van de EU en wordt gezien als een potentieel geduchte rivaal met zijn enorme graanvelden en andere landbouwproducten die Europa overspoelen sinds de invasie.
“We maken ons zorgen omdat ze niet dezelfde regels hebben als wij”, zegt Stéphanie Flament, een graan- en bietenboer ten oosten van Parijs.
“Het zal goedkoper zijn voor de consument, dus waar zullen consumenten of bedrijven naartoe gaan om meel enzovoort te verwerken? Naar producten die minder kosten.”
Qua aantallen heeft de beweging minder demonstranten aangetrokken dan de gele hesjesdemonstraties tegen economisch onrecht die Frankrijk in 2018-2019 in hun greep hielden en de populariteit van president Emmanuel Macron een flinke deuk gaven.
Deze protesten zijn ook niet zo ontwrichtend of wijdverspreid als de gewelddadige onrust die het land vorig jaar teisterde na de fatale schietpartij door de politie op een tiener met Noord-Afrikaanse roots, Nahel Merzouk.
Maar door hun lompe landbouwvoertuigen te gebruiken om het verkeer te vertragen en te blokkeren en door stinkende hopen landbouwafval buiten overheidsgebouwen te deponeren, hebben demonstranten zichzelf onmogelijk te negeren gemaakt. Het is moeilijk voor de politie om ze tegen te houden.
De beweging begon low-key, met demonstranten die verkeersborden op hun kop zetten om het volgens hen onzinnige landbouwbeleid aan te klagen. Toen dat niet veel aandacht trok, haalden ze het grote geschut tevoorschijn, hun tractoren.
Deze week omsingelden de boeren Parijs met barricades op belangrijke snelwegen naar de hoofdstad en voerden ze de druk op premier Gabriel Attal op.
“We zijn verplicht om kracht te tonen en botsingen te hebben om gehoord te worden,” zei Brunelle.
De politie, die de opdracht heeft gekregen om voorzichtig te werk te gaan, heeft grotendeels de andere kant opgekeken toen demonstranten hun woede uitten in verspreide vernielingen. Agenten hebben zelfs enkele trekkerkonvooien met motoren begeleid.
De zachte aanpak suggereert dat de regering hoopt dat de beweging zichzelf zal uitblazen als ze tijd en meer concessies krijgt, bovenop de landbouwbevorderende maatregelen die de regering vorige week aankondigde. Maar demonstranten verklaarden al snel dat deze onvoldoende waren.
De inzet is hoog: Parijs is over zes maanden gastheer van de Olympische Spelen. Protesten zouden het feest kunnen bederven als ze zich uitbreiden van boerderijen naar andere sectoren van de economie met werknemers die door inflatie en andere problemen in de knel zitten.
Maar Franse boeren vormen ook geen hechte groep. Ze zijn het oneens over de richting die hun sector volgens hen in de toekomst moet nemen en de hulp die het volgens hen nodig heeft.
De National Federation of Organic Agriculture, bijvoorbeeld, staat afwijzend tegenover de eis van de demonstranten om vrijer om te gaan met pesticiden en heeft zich niet aangesloten bij de beweging.
Haar voorzitter, Philippe Camburet, zegt dat de protesten worden uitgebuit door welvarende boeren, die het goed doen, maar de ontberingen van sommige boeren uitspelen om concessies af te dwingen.
Boeren hebben ook dieren te voeden en akkers te verzorgen en het zou wel eens moeilijk voor ze kunnen worden om de barricades voor lange tijd te blijven bemannen.
Als FNSEA, de dominante landbouwvakbond, besluit dat het genoeg maatregelen van de regering heeft geperst en de overwinning afkondigt, kunnen de protesten afnemen.
“Als de FNSEA stopt,” zei Brunelle, “wordt het heel moeilijk voor de beweging om door te gaan.”
