De Volkskrant bracht zaterdag een lang artikel over hoe “de boze witte man zijn mannelijkheid terug wil”. Aanleiding is de populariteit van Jordan Peterson. Feitelijk is Peterson een zeer genuanceerde geleerde, die min of meer het verhaal vertelt van een CDA’er in de jaren zeventig. Dat is een verhaal over huiselijke waarden, het belang van tradities en ‘niet de wereld willen veranderen voordat je jezelf ten beste hebt veranderd’.
Inmiddels zijn de mainstream media zover naar uiterst links opgeschoven dat men Peterson verbindt aan ‘alt-right’. De Volkskrant gaf aan een genuanceerder portret te willen optekenen maar we kunnen ons afvragen of dit is gelukt. Wat goed is aan het artikel is dat Jesper Jansen uitgebreid in de schijnwerpers staat als redacteur van de nieuwe bundel Cultuurmarxisme.
Waarom Petersons verhaal toen niet aansloeg en nu wel, is omdat de ideeën van de achtenzestig-generatie in esthetische zin zeer moeilijk te bestrijden zijn. Men associeert ze met jeugdige vrijheid, hedonisme, sexappeal en gelijkheid – maar als je ze consequent naleeft eindig je met onthechting en sociaal atomisme. De kans is groot dat u als onthecht kosmopoliet de laatste resten van uw fortuin zult slijten in een Thais bordeel, terwijl een bejaarde SGP’er ondertussen is omringd door het eigen nageslacht. Vandaag kunnen we de gevolgen van het achtenzestigdenken met eigen ogen zien, en dus luistert men nu wél naar Peterson.
“Critici, zoals de invloedrijke Indiase schrijver Pankaj Mishra, beschouwen hem als een ophitser die bij jonge witte mannen het rancuneuze idee voedt dat ze zijn voorbijgestreefd door vrouwen en etnische minderheden.”
Hier begint het al met “zijn critici zeggen dat…” Hoezo voorbijgestreefd? De minderheid bij uitstek waarvan we écht kunnen zeggen dat deze het gemiddeld genomen zeer goed doet, zijn de Aziaten. Maar juist daarover vernemen wij weinig omdat het arbeidsethos van de Aziatische cultuur slecht rijmt met het medelijden- en slachtofferdenken van de social justice warriors (dit is reeds benoemd in de Leefbaar-lezing).
Wat we wél voorbij zien komen zijn artikelen met woede over het feit dat asielzoekers hun eigen toiletten niet zouden willen schoonmaken. Er heerst onvrede over de bijstandscijfers van 2017. Wat blijkt: van bijstandsontvangers tot de aow-leeftijd is 51,4% niet-Westers allochtoon. Wie bijstandsontvangers boven de aow-leeftijd meerekent komt uit op 53,4%. De framing waarover Volkskrant-lezers zich zo ongenoeglijk voelen, is toch juist dat migranten onvoldoende zouden bijdragen aan het land? En nu zouden blanke mannen zich plots “voorbijgestreefd” voelen…
Zelf ben ik geraadpleegd voor het betreffende artikel: tevoren werd er gebeld en gemaild om enige terughoudendheid weg te nemen. Het zou absoluut niet de bedoeling zijn om Jordan Peterson te framen als ‘alt-right’. Met twee redactieleden is er in een café in Arnhem ruim twee uur lang geconverseerd over Peterson.
Wat is hiervan uiteindelijk in de krant gekomen? Een opsomming in de trant: “Vandaag zijn vrouwen gemiddeld hoger opgeleid dan mannen en dat vormt geen match, vooral omdat vrouwen niet willen downdaten. Mannen gaan vrouwen uit andere landen huwen, zoals uit Azië en Oost-Europa. Ondertussen komen er wel tienduizenden migranten bij uit Afrika en het Midden-Oosten, vooral jonge strijdbare mannen.”
Het leest als een opsomming van iemand die vijf minuten googelt op Avondland en Identiteit en vervolgens zijn of haar algemene indruk opschrijft. De boektitel is in het artikel zelf omgedraaid, hoewel ik dit tevoren corrigeerde in het document dat ik kreeg toegespeeld. Dit voedt het vermoeden dat er naar een vooropgesteld frame is toegewerkt dat toch al in het hoofd zat, waardoor er niet zorgvuldig is gekeken naar de tekst.
Dit teruglezende was het gesprek min of meer overbodig: de specifieke meer genuanceerde observaties – die een diepte-interview de moeite waard maken – komen nauwelijks terug. Mainstream media redacteuren horen tijdens dergelijke gesprekken vooral wat ze willen horen.
“’Het beeld’, zegt Lukkassen nippend van zijn appelsap, ‘is dat de vrouw wispelturig en veeleisend is’.”
Zoals ik daar heb uitgelegd ligt de wispelturigheid juist in de inconsistentie van het verwachtingspatroon: het gewenste beeld is tegenstrijdig. Mannen moeten én de provider zijn én de prins op het witte paard. De man moet voldoende masculien zijn om klusjes in huis te doen maar moet zich ook kunnen opstellen als een vriendin waarbij kan worden uitgehuild. Gelijktijdig heerst er in de cultuur van migranten nog steeds een betrekkelijk conservatief relatie- en gezinspatroon.
Vooral de opmerking “do the math” is insinuerend opgeschreven. Als iemand die de traditionele masculiniteit van migranten goed aanvoelt kan ik zelf prima omgaan met allochtonen. Waar het mij om gaat is dat de hechte sociale samenhang van migrantengemeenschappen contrasteert met de vluchtige omgangsvormen van hoogopgeleide kosmopolieten. West-Europa verbrokkelt. Voor dergelijke observaties is kennelijk geen ruimte. Het frame moet zijn: “de komst van migranten zou ons bedreigen!”.
Dat herkennen we in de opbouw van het artikel, dat schrijft over een “som” en vanaf daar doorgaat naar het thema ‘racisme’. Maar in het gesprek onderstreepte ik dat de feminisering van de samenleving en het demoniseren van masculiniteit, in West-Europa niet zo ver zal kunnen gaan als in het Canada van Peterson. De vermenging van blanke arbeiderskinderen en de masculiniteit van migranten zorgt namelijk voor een hardere speelplaatscultuur. Moslims in West-Europa zullen dit Angelsaksische antimasculiene SJW-vertoog niet accepteren. Dat is al bevestigd door wat Hakan Külcü verwoordde. Dit soort originele gevolgtrekkingen of althans meer subtiele analyses leest u in het Volkskrant-artikel helaas niet terug. Het blijft teveel steken op het niveau van prikkelende soundbites sprokkelen bij getergde mannen.
Uiteraard wist ik al dat dit zou gebeuren, maar dan liever door Jesper, inderdaad. “Alleen een rood leren jasje aan de kapstok verraadt dat hij een vriendin heeft” zo staat er over hem. In zijn voordeel moet uitdrukkelijk worden gezegd dat hij juist een hele leuke vriendin heeft. Het duo trad op bij de presentatie van Levenslust en Doodsdrift.
Van dichtbij maak ik mee hoe iemand die eigenlijk hoogopgeleid is voorlopig fysieke arbeid moet verrichten. De betreffende kan toch aarden in die rol, doordat hij is opgegroeid in een arbeidersfamilie en in zijn jeugd meeging om te werken op de bouw. Zodoende kijkt hij niet neer op fysiek werk, wat tot een positiever zelfbeeld leidt. Een positieve benadering van arbeid en masculiniteit biedt antwoorden op de frustraties en radeloosheid van mannen in een gefeminiseerde maatschappij. Het blijft belangrijk als alternatief op religieuze radicalisering of narcistisch hedonisme.
Dit maakt het zo belangrijk om een positieve invulling van masculiniteit te herontdekken. Denk aan intellectuele masculiniteit maar ook aan de creatieve en constructieve masculiniteit van technische beroepen (handvaardigheid, ambacht en vakmanschap). Op mijn aandringen is dit achteraf nog uiterst summier aan het artikel toegevoegd; het is echter hét hoofdpunt in de hele discussie: ‘Peterson en het maatschappelijke afhaken van jonge mannen’. Het laat weer zien waar de mainstream media de prioriteiten leggen.
Tegen beter weten in blijven we hopen dat we die vooropgestelde framing eens kunnen verlaten en weer verhalen en dialogen op basis van inhoud kunnen opbouwen.
