2021 is nog jong, maar we kunnen de prijs voor de beste politieke ruzie al uitreiken. Deze gaat naar de corona-critici van Vrij en Sociaal Nederland (VSN). De geschiedenis leert dat partijen die voor de eerste keer aan verkiezingen deelnemen meestal mislukken. Je moet dus van goeden huize komen om een deuk in een pakje boter te slaan. Je kunt je afvragen welke politieke groepering dit jaar het beste in staat zou moeten zijn om als nieuweling in de Tweede Kamer te komen. Het antwoord is natuurlijk: een partij die kritisch is over de corona-maatregelen, waaronder de lockdown.
En dus klinkt Vrij en Sociaal Nederland als een fantastisch idee: een partij die van veel corona-maatregelen af wil, een standpunt waar ongetwijfeld veel kiezers wel wat voor voelen. Maar daar stopt het positieve nieuws ook meteen: amateurisme speelt al vanaf de eerste dag de hoofdrol. Nu de meeste bestaande partijen in de Tweede Kamer Rutte zijn gang laten gaan, zou je denken dat groepen buiten het parlement de aandacht opeisen. Maar VSN is totaal onbekend gebleven, terwijl Viruswaarheid – eerder Viruswaanzin – wel grote bekendheid kreeg en in personele zin met VSN is verknoopt. Het tekent de ongelukkige geboorte van een partij die direct zijn eigen glazen ingooide.
In mijn serie over nieuwe partijen schreef ik al eens over VSN. Al vanaf het prille begin suggereert de presentatie van de partij een gespleten karakter: oprichter Bas Filippini is een ondernemer die op enthousiaste en energieke wijze de weg wil wijzen. Hij werd aangevuld door Anna Zeven, die zich vooral kenmerkt door een coach-achtige babbelstijl, met zachte taal, vage termen en vooral veel idealen. De managementtaal van Filippini stond al meteen lijnrecht tegenover de zweverigheid van Zeven, maar bij VSN leek men het wel een aardige combinatie te vinden.
Slechts heel even leek VSN aandacht te gaan genereren. Viruswaarheid-kopstuk Willem Engel haalde de kandidatenlijst en de partij kreeg tevens steun van de corona-critici van Café Weltschmerz. Wat je er ook van vond, het leek een mooie uitgangspositie voor een verkiezingsoverwinning. Met een vrij grote beweging achter zich leek VSN heel even een of twee zetels binnen te kunnen halen. Maar de komst van Engel deed het omgekeerde: er brak ruzie uit over de koers, Filippini zette Engel en Zeven uit de partij terwijl ze inmiddels wel op de kandidatenlijst stonden.
Daarom heeft Vrij en Sociaal Nederland nu twee websites en twee kandidatenlijsten. De ene website heeft geen streepjes in de url, de andere wel. Dat zoiets niet goed afloopt kan iedere leek wel voorspellen, maar de mensen van VSN kennelijk niet. De Kiesraad besloot er vrijdag over. Er wordt nog onderzoek gedaan wie de naam VSN mag voeren. Een rare discussie, want deze naam heeft nauwelijks enige bekendheid en dus is deze niets waard. Volgens de Kamer van Koophandel mag Filippini deze voeren en Zeven niet. En dus is Zeven nu lijsttrekker van een blanco lijst met een VSN-website, en Filippini van het echte VSN. Voor zover je daarvan kunt spreken natuurlijk.
De kandidaten van VSN stonden opeens op twee kandidatenlijsten – een van Filippini en een van Zeven – maar stemden allemaal maar met een van die lijsten in. Bij beide lijsten had dus maar een deel van de kandidaten ingestemd. Instemmen is een vereiste en zo werd de oorspronkelijke kandidatenlijst verdeeld over twee partijen: iedereen werd geschrapt van de lijst waarmee men niet had ingestemd. Zeven behield de meeste kandidaten. En aangezien beide lijsten maar in een aantal kieskringen voldoende ondersteuningsverklaringen hebben binnengehaald, doet Filippini’s VSN nu in zes kieskringen mee en Zeven’s blanco lijst in twaalf.
Misschien dat het ongedeelde VSN de kiesdrempel had kunnen halen, maar nu de partij in twee delen uiteen is gevallen, moet elk deel dat zelfstandig gaan doen. Aangezien zowel Filippini als Zeven niet overal in Nederland meedoen, is de kans dat dat lukt klein. Vrijdag bleek bij de Kiesraad waarom het zo’n bende is geworden: VSN is nóg amateuristischer dan iedereen ooit had kunnen denken. VSN-leden kwamen met bezwaren tegen de gang van zaken en gaven de Kiesraad de schuld van de splitsing van de oorspronkelijke kandidatenlijst.
Dáár hadden ze geen ondersteuningsverklaring voor getekend, riepen de VSN’ers, zich niet realiserend dat de Kiesraad de regels uitvoert en dat zij er zelf voor verantwoordelijk zijn dat hun partij rollebollend over straat gaat. VSN-leden zijn boos over hun eigen onvermogen, maar ze hadden zich ook in de regels kunnen verdiepen, er een coach tegenaan kunnen gooien en een goed doordacht programma kunnen bedenken. Met zoveel onkunde en onvermogen sla je nooit een deuk in een pakje boter, laat staan dat je het corona-beleid verandert. Je gaat ermee wel de geschiedenis in als de grootste politieke mislukking van 2021.
