In een deze week verschenen rapport van de Raad van Europa wordt gesteld dat de manier waarop burgemeester en Commissarissen van de Koning worden benoemd niet democratisch genoeg is. De Raad komt daarom tot de conclusie dat het passender zou zijn om burgemeesters en Commissarissen van de Koning voortaan rechtstreeks te laten kiezen “zodat kiezers directe invloed hebben op de vertegenwoordiging van hun gemeente door de burgemeester”.
Het rapport werd opgesteld door een monitoringscommissie die het lokale bestuur in de Europese landen in de gaten houdt.
Een belangrijke reden voor het advies burgmeesters en Commissarissen voor de Koning voortaan rechtstreeks te kiezen komt voort uit het feit dat burgemeesters steeds meer bevoegdheden lijken te krijgen. Ze praten mee over coronabeleid, nemen beslissingen over veiligheid en openbare orde en trekken steeds vaker openlijk het landelijke beleid in twijfel.
Het rapport benoemt bijvoorbeeld de opstelling van burgemeesters in de asielcrisis. Terwijl de centrale regring vaak een restrictieve opstelling kent, tonen juist de burgemeesters zich ‘humaner’, aldus het rapport:
“De kwestie van migranten en vluchtelingen is een andere controversiële kwestie. Het restrictieve beleid van de centrale regering is soms aangevochten door meer open en humanitaire burgemeesters, die zich vaak snel beroepen op verplichtingen en rechten uit hoofde van het internationaal recht om bijvoorbeeld illegale migranten onderdak te bieden.”
Wel is het rapport, op de benoemde burgemeesters na, over het algemeen positief over de democratie in Nederland. De bekende Nederlandse ‘poldercultuur’ wordt onder andere als positief punt genoemd.
De kans is groot dat dankzij dit rapport D66 hun oude kroonjuweel, ooit een belangrijk campagne-item, ‘de gekozen burgemeester‘ weer uit de kast zal halen en als onderwerp voor formatiebesprekingen zal gebruiken. Dit kan een probleem worden omdat de ChristenUnie uitgesproken tegenstander is van de gekozen burgemeester en de VVD het weliswaar als ‘neutraal’ onderwerp beschouwt maar geen standpunt hierover inneemt. Wel wil de VVD de pensioengerechtigde leeftijd vor burgemeester verhogen naar 75 jaar.
De benoemde burgemeester staat niet langer in de grondwet waardoor het mogelijk is de gekozen burgemeester snel in te voeren. Voorstanders hiervan zijn in elk geval D66, PVV, JA21, 50Plus, Code Oranje, Denk en Volt. Tegenstanders zijn, naast de ChristenUnie, de SGP en het CDA.
Lees ook: Bonusquote: ‘Kamerlidmaatschap is tussenstap op weg naar burgemeester, consultant of lobbyist’
Lees ook: De klassieke democratie is dood, de moderne democratie is terminaal
Gebruikte bronnen:
Vereniging Nederlandse Gemeenten.
