WASHINGTON, 24 juni (Reuters) – De opmars van de huurlingengroep Wagner naar Moskou heeft in Washington een oude angst nieuw leven ingeblazen: wat gebeurt er met de Russische nucleaire voorraad in het geval van binnenlandse onrust?
Een akkoord op zaterdag van Wagner’s baas, Jevgeni Prigozjin, om zijn strijders terug naar hun kampen te sturen, maakte onmiddellijk een einde aan de zorgen over een groot conflict in Rusland. Maar de episode gaf aan dat de greep van de Russische president Vladimir Poetin op de macht aan het verzwakken is.
Beelden van tanks in de Russische straten deden denken aan de mislukte coup van communistische hardliners in 1991, die zorgen opriep over de veiligheid van het Sovjet-nucleaire arsenaal en de mogelijkheid dat een schurk een kernkop zou stelen, aldus voormalige Amerikaanse inlichtingenfunctionarissen.
“De inlichtingengemeenschap zal super gefocust zijn op de Russische nucleaire voorraad,” zei Marc Polymeropoulos, een voormalige hoge CIA-officier die toezicht hield op de clandestiene operaties van het agentschap in Europa en Eurazië.
“Je wil weten wie de controle heeft over de kernwapens, omdat je bang bent dat terroristen of slechteriken zoals de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov achter ze aan zullen gaan voor het pressiemiddel dat ze kunnen krijgen”, zegt Daniel Hoffman, een voormalige hoge CIA-officier die de leiding had over het bureau in Moskou.
Kadyrov stuurde duizenden van zijn eigen militieleden naar Rostov-on-Don, de zuidelijke stad die door de strijders van Prigozhin in beslag was genomen en vervolgens verlaten, met de belofte te helpen bij het neerslaan van de opstand.
Amerikaanse functionarissen zeggen geen onmiddellijke bedreiging te zien voor de veiligheid van de strategische en tactische wapens van Rusland. De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, zei dat de overeenkomst die Wagner-strijders terugstuurde naar hun kampen, bedoeld was om confrontaties en bloedvergieten te vermijden.
“We hebben geen veranderingen gezien in de dispositie van de Russische nucleaire strijdkrachten,” zei een woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad in antwoord op vragen van Reuters. “Rusland heeft een speciale verantwoordelijkheid om het commando, de controle en het toezicht over zijn nucleaire strijdkrachten te behouden en om ervoor te zorgen dat er geen acties worden ondernomen die de strategische stabiliteit in gevaar brengen.”
Maar de veiligheid van deze wapens is een blijvende zorg voor Washington. Amerikaanse inlichtingendiensten zeiden in hun jaarlijkse dreigingsanalyse voor 2023 dat “de veiligheid van nucleair materiaal in Rusland een punt van zorg blijft, ondanks de verbeteringen in de bescherming, controle en boekhouding van materiaal op de Russische nucleaire locaties sinds de jaren 1990.”
Een afgevaardigde van het Congres merkte op dat het Kremlin de afgelopen jaren extra middelen heeft gestoken in de modernisering van zijn arsenaal en voegde eraan toe dat “de strategische strijdkrachten van Rusland over het algemeen in goede conditie zijn.”
Het scenario dat de planners nu zorgen baart, is de mogelijkheid dat een militaire factie van schurkenstaten beslissingsbevoegdheid krijgt over sommige wapens als de verdeeldheid over de oorlog in Oekraïne, die door de muiterij van Prigozhin aan het licht kwam, opnieuw zou oplaaien.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten zouden zich moeten afvragen hoe een nieuwe autoriteit de wapens zou gebruiken, aldus Hoffman.
“Het is de mogelijkheid om het Westen af te persen voor wat je maar wilt. En ze spelen misschien niet volgens dezelfde soort regels als Poetin,” zei hij, waarbij hij opmerkte hoe de Russische leider niet heeft gehandeld naar nucleaire dreigementen die hij heeft geuit als reactie op de steun van het Westen aan de strijd van Oekraïne tegen de Russische bezettingstroepen.
Het kernwapenarsenaal van Rusland is het grootste ter wereld, dat in 2022 door de Federatie van Amerikaanse wetenschappers werd geschat op 5977 kernkoppen, vergeleken met een geschat aantal van 5428 in het bezit van de VS.
Het verzamelen van informatie over de Russische commandostructuur van de strategische strijdkrachten en de beveiliging en andere aspecten van de voorraad is al lang een van de hoogste prioriteiten van de Amerikaanse spionageagentschappen, aldus de voormalige CIA-officieren.
Dat werk werd moeilijker met de beslissing van Poetin in augustus 2022 om de Amerikaanse inspecties van Russische nucleaire sites te stoppen onder het New START-verdrag, dat de partijen toestond om elkaars strategische nucleaire strijdkrachten te inspecteren en controleren.
Door die beslissing werd Washington sterk afhankelijk van spionagesatellieten om de veiligheid van kernwapenlocaties en bewegingen van kernkoppen te beoordelen, en van communicatieonderscheppingen om de loyaliteit van Russische commandanten te controleren, aldus Polymeropoulos.
“Dit is altijd een superhoge Amerikaanse prioriteit geweest bij het verzamelen van inlichtingen en het bevel en de controle over kernwapens in Rusland,” zei Hoffman. “We weten allemaal dat het gevaarlijk is en daarom hadden we al die verdragen, waarin we veel transparantie hadden, die nu verdwenen is.”
