LONDEN (AP) – De Britse regering zei woensdag dat ze toch zal proberen om een aantal migranten een enkele reis naar Rwanda te laten maken, ondanks de uitspraak van het Hooggerechtshof in het Verenigd Koninkrijk dat het omstreden plan onwettig is.
In een grote klap voor één van de belangrijkste beleidsmaatregelen van premier Rishi Sunak, oordeelden vijf rechters van het hoogste gerechtshof van het land unaniem dat asielzoekers die naar Rwanda worden gestuurd “een reëel risico lopen op slechte behandeling”. Omdat ze kunnen worden teruggestuurd naar de door conflicten geteisterde thuislanden die ze zijn ontvlucht.
Sunak, die beloofd heeft om te voorkomen dat migranten Groot-Brittannië bereiken in kleine bootjes over het Kanaal, zei dat de uitspraak “niet de uitkomst was die we wilden”, maar beloofde om door te gaan met het plan.
Hij zei dat de rechtbank “had bevestigd dat het principe om asielzoekers naar een veilig derde land te brengen rechtmatig is”, zelfs toen ze Rwanda onveilig verklaarde.
Hij zei dat de regering werkte aan een verdrag met Rwanda dat tegemoet zou komen aan de zorgen van het hof, “en we zullen dat afronden in het licht van de uitspraak van vandaag.”
Als dat niet lukt, zei hij dat hij bereid was om te overwegen om de Britse wet te veranderen en uit internationale mensenrechtenverdragen te stappen – een stap die sterke oppositie en internationale kritiek zou uitlokken.
Vluchtelingen- en mensenrechtengroeperingen juichten de beslissing van de rechtbank toe en drongen er bij de regering op aan om het Rwanda-plan te laten vallen.
ActionAid U.K. noemde het een rechtvaardiging van de “Britse waarden van medeleven en waardigheid”. Amnesty International zei dat de regering “een streep moet zetten onder een schandelijk hoofdstuk in de politieke geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk”.
Groot-Brittannië en Rwanda sloten in april 2022 een overeenkomst om sommige migranten die als verstekelingen of in boten in het V.K. aankomen, naar het Oost-Afrikaanse land te sturen, waar hun asielaanvragen zouden worden behandeld en ze, indien succesvol, zouden blijven.
De Britse regering voerde aan dat het beleid mensen zou afschrikken om met gevaar voor eigen leven een van de drukste scheepvaartroutes ter wereld over te steken en het bedrijfsmodel van mensensmokkelbendes zou doorbreken. Politici van de oppositie, vluchtelingengroepen en mensenrechtenorganisaties zeiden dat het plan onethisch en onwerkbaar was.
Er is nog niemand naar het land gestuurd omdat het plan voor de rechtbank werd aangevochten.
Bij het voorlezen van de beslissing zei Robert Reed, voorzitter van het Hooggerechtshof, dat Rwanda in het verleden zijn verplichtingen tegenover vluchtelingen verkeerd had geïnterpreteerd en dat het land zijn belofte om asielzoekers niet te mishandelen niet kon nakomen.
Hij haalde de slechte staat van dienst van het land op het gebied van mensenrechten aan, waaronder gedwongen verdwijningen en marteling, en zei dat Rwanda aan “refoulement” deed – migranten terugsturen naar onveilige thuislanden.
De rechters concludeerden dat er “gegronde redenen zijn om aan te nemen dat er een reëel risico bestaat dat asielaanvragen niet correct zullen worden behandeld en dat asielzoekers bijgevolg het risico lopen om rechtstreeks of onrechtstreeks naar hun land van herkomst te worden teruggestuurd.”
In dat geval lopen echte vluchtelingen een reëel risico op slechte behandeling in omstandigheden waarin ze helemaal niet hadden mogen worden teruggestuurd,” zeiden ze.
De Britse regering heeft aangevoerd dat Rwanda weliswaar het toneel was van een genocide die in 1994 meer dan 800.000 mensen het leven kostte, maar dat het land sindsdien een reputatie van stabiliteit en economische vooruitgang heeft opgebouwd.
Critici zeggen dat die stabiliteit ten koste gaat van politieke onderdrukking. Het vonnis van de rechtbank vermeldde meerdere schendingen van rechten, waaronder politieke moorden. Die hadden ertoe geleid dat de politie van het Verenigd Koninkrijk “Rwandese staatsburgers die in Groot-Brittannië wonen, waarschuwde voor geloofwaardige plannen van die staat om hen te vermoorden”.
Ze zeiden dat Rwanda een 100% afwijzingsrecord heeft voor asielzoekers uit door oorlog verscheurde landen waaronder Syrië, Jemen en Afghanistan.
De Rwandese regering hield vol dat het land een veilige plek is voor vluchtelingen.
“Rwanda houdt zich aan zijn internationale verplichtingen”, schreef regeringswoordvoerder Yolande Makolo op X, voorheen bekend als Twitter. “We zijn erkend door de UNHCR en andere internationale instellingen voor onze voorbeeldige behandeling van vluchtelingen.”
De Rwandese oppositieleider Frank Habineza zei dat Groot-Brittannië niet moet proberen zijn migratieverplichtingen af te wentelen op het kleine Afrikaanse land.
“Het Verenigd Koninkrijk moet de migranten houden of ze naar een ander Europees land sturen, niet naar een arm land als Rwanda. Ik denk echt dat het niet juist is dat een land als het V.K. wegloopt voor zijn verplichtingen,” vertelde Habineza aan de AP in Kigali, de Rwandese hoofdstad.
Het Rwanda-plan heeft de Britse regering al minstens 140 miljoen pond gekost aan betalingen aan Rwanda voordat er ook maar één vliegtuig is opgestegen. De eerste deportatievlucht werd op het laatste moment tegengehouden in juni 2022, toen het Europees Hof voor de Rechten van de Mens tussenbeide kwam.
De zaak ging naar het Hooggerechtshof en het Hof van Beroep, dat oordeelde dat het plan onwettig was omdat Rwanda geen “veilig derde land” is. De regering vocht deze beslissing zonder succes aan bij het Hooggerechtshof.
Sunak troostte zich met de uitspraak van het hof dat “de structurele veranderingen en capaciteitsopbouw die nodig zijn” om Rwanda veilig te maken “in de toekomst kunnen worden gerealiseerd”.
De premier staat onder druk van de rechtervleugel van de regerende Conservatieve Partij om drastische maatregelen te nemen om “de boten te stoppen”. Voormalig minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman, die maandag door Sunak werd ontslagen, heeft gezegd dat het Verenigd Koninkrijk het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens zou moeten verlaten als het Rwanda-plan zou worden geblokkeerd.
Sunak vertelde wetgevers in het Lagerhuis dat hij “bereid was om onze wetten te veranderen en die internationale relaties te herzien” als andere wegen zouden falen.
Een groot deel van Europa en de VS worstelt met de vraag hoe om te gaan met migranten die hun toevlucht zoeken tot oorlog, geweld, onderdrukking en een opwarmende planeet die verwoestende droogte en overstromingen heeft veroorzaakt.
Hoewel Groot-Brittannië minder asielaanvragen ontvangt dan landen als Italië, Frankrijk of Duitsland, reizen elk jaar duizenden migranten van over de hele wereld naar Noord-Frankrijk in de hoop het Kanaal over te steken.
Meer dan 27.300 migranten zijn dit jaar het Kanaal overgestoken, en het totaal van dit jaar zal lager zijn dan de 46.000 die de reis in 2022 maakten.
De regering zegt dat dit aantoont dat haar harde aanpak werkt, maar anderen noemen factoren zoals het weer.
