Een vervelende linkse traditie bij “debatten” is dat iedereen dezelfde mening heeft. De actievoerders van het Maagdenhuis presteerden het onlangs een debat te houden zonder rechtse partijen en Palestina-activisten hielden enkele maanden eerder bij hoog en laag vol “een debat te organiseren” met alleen tegenstanders van Israël. Maar wat blijkt? Bij uitgerekend de SP is er niets van deze linkse traditie te merken. Zaterdagmiddag organiseert de partij in Amersfoort een debat over TTIP, het handelsverdrag tussen de EU en de VS waar momenteel over wordt onderhandeld. TTIP-voorstanders van zowel VNO-NCW als de Rijksoverheid zijn prominent aanwezig.
De SP laat een onderzoeker van Somo, een club die multinationals onderzoekt, aftrappen. Roeline Knottnerus somt in hoog tempo nadelen van TTIP op. Het idee van TTIP is te komen tot standaarden die ook buiten de EU en de VS leidend zijn. De TTIP-agenda is ontzettend breed: het gaat over producten, diensten en kapitaal. Het probleem van het gelijkschakelen van regels is volgens Knottnerus dat de standaarden voor bijvoorbeeld voedselveiligheid omlaag gaan. Bij wederzijdse erkenning van regels wordt eveneens de laagste en goedkoopste standaard leidend.
TTIP moet een levend akkoord worden: na de eerste tekst kunnen later aanpassingen plaatsvinden. Wellicht wordt de beruchte chloorkip aanvankelijk geweerd van de Europese markt, maar later kan er alsnog een introductie plaatsvinden. Ook het arbitragemechanisme ISDS – waarbij bedrijven landen kunnen aanklagen als handelsbelangen worden geschonden – blijft controversieel. Het komt er volgens Knottnerus op neer dat beleidswijzigingen financieel risicovol worden en dat die risico’s op de belastingbetaler worden afgewend.
De uitgenodigde ambtenaar zet direct de mistmachine aan. Hij weet nog niet of hij voor of tegen TTIP is want er ligt nog geen definitieve tekst. Even lijkt de hele discussie onmogelijk te worden, maar al snel blijkt de ambtenaar wel degelijk een enorme TTIP-fan. De discussie wordt volgens hem beheerst door “wantrouwen ten aanzien van democratische procedures”. Het publiek mort want zij dachten dat de democratie juist door TTIP in gevaar kwam.
En zo gaat het maar door. De ambtenaar relativeert de negatieve voorbeelden over arbitragemechanisme ISDS en vertelt dat deze werkwijze niet per definitie negatief is, omdat er allerlei vormen van arbitrage bestaan. Niet tegen al die vormen bestaan bezwaren. Ook weet hij te melden dat onrust over TTIP vooral voortkomt uit het feit dat politici het idee hebben dat ze er geen grip op hebben. Dat is niet zo gek, want dat hebben politici ook niet of nauwelijks.
Marhijn Visser van VNO-NCW zegt dat het moeilijk zal zijn de zaal van zijn standpunt te overtuigen. Hij vindt het debat echter zo belangrijk dat hij toch is gekomen. Ook zegt hij dat Arjen Lubach een standbeeld moet krijgen vanwege het feit dat hij TTIP op de agenda zette. VNO-NCW komt bij de SP met een formulering die we uit het bedrijfsleven kennen: ze willen vooral een zakelijk en geïnformeerd debat. Het idee is kennelijk dat zo’n debat sowieso tot de door hen gewenste conclusie leidt.
VNO-NCW blijkt in staat tot nuance. Het bedrijfsleven is verdeeld, want de effecten van TTIP zijn niet duidelijk. In sommige sectoren zal men voordeel hebben van TTIP, in andere sectoren niet. Welke sector in welke categorie valt is niet duidelijk. VNO-NCW relativeert ook het belang van ISDS, al denkt Visser dat dit onderdeel essentieel is voor de Amerikanen. Ook hij denkt dat dit onderdeel nog allerlei vormen kan aannemen. Het kan ook om een transparante procedure gaan.
Er blijken nauwelijks voorbeelden te zijn waarbij Europese bedrijven een ISDS-achtig mechanisme nodig hadden. Ook heeft het MKB weinig aan TTIP om de simpele reden dat men weinig naar de VS exporteert. Het soortgelijke verdrag met Canada – CETA – is al af en bevat ook een ISDS-achtig mechanisme. TTIP is dus verre van uniek. Het is niet duidelijk of een land een bedrijf echt moet betalen na een verloren ISDS-procedure. Dit kan het land ook slechts een PR-probleem opleveren.
Andere linkse actievoerders hadden dit TTIP-debat nooit zo georganiseerd. Ze hadden vijf linkse gekken op een rijtje gezet in de hoop het publiek te indoctrineren met alleen de juiste meningen. De SP heeft meer vertrouwen in haar leden: ze komen er bij elke willekeurige discussie toch wel achter dat TTIP een gedrocht is.
