Wie is nou eigenlijk de baas in Nederland? U niet en ik ook niet. De Tweede Kamer niet en ook niet de minister-president. Maar ze zijn er wel: De Bovenbazen. Een groep mensen die hun wil tot wet maken, maar die zich zelf niet veel van wetten lijken aan te trekken. De meeste mensen kennen hun namen niet, ze komen ook maar zelden in de media. Behalve een enkele keer, als ze hun hand overspelen. Als de schade die ze aanrichten zo groot wordt dat het zoeklicht op ze wordt gericht. Dat overkwam Ralph Hamers, de baas van ING Bank. Zijn voorbeeld laat zien dat ook Bovenbazen niet meer overal mee wegkomen.
Ralph Hamers werkt al 27 jaar bij ING Bank, sinds 2005 als topman. Hamers geeft zelden interviews, maar wat naar buiten komt is vooral het beeld van een gemoedelijke Limburger uit Simpelveld die graag de weekeinden doorbrengt met zijn gezin, mensen in zijn omgeving noemen hem uiterst integer en een man van waarden. Ik wil dat graag geloven, maar kan dat vriendelijke imago toch maar moeilijk combineren met het feit dat de ING Bank jarenlang doelbewust de wet heeft overtreden en daarmee onder meer belastingontduiking, drugshandel, kinderporno en zelfs financiering van terrorisme mogelijk heeft gemaakt.
Banken hebben uiterst effectieve lobby’s, omdat bankiers alles weten van de politiek. Daarvoor huren ze veel kennis, tot op het allerhoogste niveau. Oud-premier Wim Kok (PvdA) werd commissaris bij ING en nu zijn dat oud-premier Jan Peter Balkenende (CDA) en oud-minister Hans Wijers (D66). De banken bepalen voor een belangrijk deel de wetten voor de financiële sector. Dat gebeurt in het geheim, maar soms komt dat uit en krijgen we een kijkje in de keuken. Zoals begin vorig jaar, toen bleek hoe PvdA-minister Dijsselbloem een wet over voor de banken gunste financiële constructies had laten schrijven door ING.
Tien jaar geleden brak een wereldwijde crisis uit, als gevolg van onverantwoord handelen van bankiers als Ralph Hamers. ING was één van de banken die door de overheid moesten worden gered, deze bank kostte de belastingbetaler toen tien miljard (10.000 miljoen) euro. Doordat banken deze economische crisis veroorzaakten moesten overheden stevig bezuinigen en burgers de broekriem flink aanhalen. Dat bezuinigen gold echter niet voor topman Ralph Hamers, die zou dit jaar een salarisverhoging krijgen van 50 procent, tot maar liefst drie miljoen euro. Pas na felle politieke protesten werd deze verhoging ingetrokken.
Ralph Hamers is één van de topmensen uit het bedrijfsleven waarvan premier Mark Rutte ooit zei dat ze hem altijd kunnen bellen, maar toen de Tweede Kamer hem wilde spreken naar aanleiding van het jarenlang faciliteren van criminele activiteiten gaf de topman van ING niet thuis. Het zegt denk ik veel over de verhoudingen dat Hamers hiermee kon wegkomen en een ondergeschikte kon sturen om voor de bühne spijt te betuigen. Hamers was jarenlang op de hoogte van deze misstanden en tien jaar terug al op de vingers getikt door De Nederlandsche Bank, maar daar had deze Bovenbaas zich nooit iets van aangetrokken.
Ik denk dat de mentaliteit aan de top van de financiële sector nog het meeste blijkt uit de spontane reactie van ING-commissaris Henk Breukink, toen die zei dat Tweede Kamerleden eens een toontje lager moesten zingen. De Bovenbazen lijken zó gewend om weg te komen met dubieuze activiteiten, dat ze oprecht verrast zijn als ze daar op worden aangesproken. Ik denk dat we deze Bovenbazen vaker uit hun schaduwwereld moeten halen en in het zoeklicht moeten zetten, zodat voor iedereen duidelijk wordt wat ze allemaal uitspoken. Misschien dat ze dan eens leren dat de wet niet alleen voor anderen geldt, maar ook voor hen.
