LONDEN, 17 november (Reuters) – Farmaceutische bedrijven zouden verplicht kunnen worden om prijzen en afspraken openbaar te maken voor producten die zij maken om toekomstige pandemieën te bestrijden, volgens nieuwe regels die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) worden opgesteld en door Reuters zijn bestudeerd.
In een ontwerpversie van het pandemieakkoord van de WHO, dat hopelijk zal worden goedgekeurd door de 194 lidstaten van het VN-gezondheidsagentschap, wordt geëist dat bedrijven de voorwaarden van alle overheidsopdrachten openbaar maken.
Het akkoord stelt dat overheidsfinanciering voor de ontwikkeling van vaccins en behandelingen transparanter moet zijn en bepalingen moet bevatten om ervoor te zorgen dat de resulterende producten gelijkmatig over de wereld worden verdeeld.
Het doel van het pact, dat algemeen bekend staat als het pandemieverdrag, is te voorkomen dat de volgende pandemie zo verwoestend is als COVID-19 en de wereldwijde respons te verbeteren die veel van de armste landen ter wereld in de steek liet.
Tijdens de pandemie zijn veel afspraken die regeringen met farmaceutische bedrijven hebben gemaakt, vertrouwelijk gehouden, waardoor ze weinig mogelijkheden hadden om de geneesmiddelenproducenten ter verantwoording te roepen.
Een woordvoerder van de WHO zei dat het de lidstaten zijn die het huidige proces naar een nieuwe overeenkomst aansturen.
“Het proces is open, transparant en met de inbreng van andere belanghebbenden, waaronder alle geïnteresseerde belanghebbenden en het publiek, die opmerkingen kunnen indienen tijdens openbare raadplegingen.”
De overeenkomst bevindt zich in een vroeg stadium en zal waarschijnlijk nog veranderen in de loop van de onderhandelingen met de lidstaten en andere belanghebbenden. Het ontwerp zal vrijdag tijdens een vergadering volledig aan hen worden voorgelegd, nadat het eerder deze week was verspreid.
Het document is vaag over wat er gebeurt als landen die het verdrag ondertekenen zich niet aan de regels houden en als bedrijven zich niet aan de regels houden. Het VN-agentschap kan bedrijven niet dwingen zich aan de regels te houden.
Het voorstel kan ook op verzet stuiten van de geneesmiddelenindustrie na haar razendsnelle ontwikkeling van vaccins en behandelingen, die van cruciaal belang waren voor de bestrijding van het virus dat wereldwijd meer dan 6,5 miljoen mensen heeft gedood.
Pfizer en zijn partners BioNTech, Moderna en AstraZeneca hebben vaccins getest, ontwikkeld en gelanceerd minder dan een jaar nadat het virus in december 2019 voor het eerst in China opdook.
Thomas Cueni, directeur-generaal, International Federation of Pharmaceutical Manufacturers and Associations (IFPMA), zei dat het ontwerp een “belangrijke mijlpaal” was, maar voegde eraan toe dat het belangrijk is om niet te ondermijnen hoe farmaceutische bedrijven innoveren en hun intellectuele eigendom (IP) beschermen.
Het ontwerp erkent het belang van intellectuele eigendom, maar zegt dat er betere mechanismen nodig zijn om expertise te delen, zodat meer bedrijven vaccins en geneesmiddelen kunnen produceren tijdens een crisis.
“Als het ontwerp in zijn huidige vorm zou worden uitgevoerd, zou het hoogstwaarschijnlijk ons collectieve vermogen om snel tegenmaatregelen te ontwikkelen en op te schalen en een billijke toegang daartoe te waarborgen, ondermijnen in plaats van vergemakkelijken”, voegde Cueni eraan toe.
In het ontwerpdocument wordt ook een mechanisme voor intercollegiale toetsing voorgesteld om de paraatheid van landen bij een pandemie te beoordelen, evenals een betere universele gezondheidsdekking, meer binnenlandse financiering voor het voorkomen en aanpakken van pandemieën en een betere toegang voor de WHO om de oorsprong van de uitbraak te onderzoeken.
Lawrence Gostin, een professor aan Georgetown Law in Washington D.C. die de WHO volgt, zei dat het akkoord een spelbreker zou kunnen zijn en het “gewetenloze” hamsteren van vaccins tijdens COVID-19 zou kunnen verhelpen.
“Het ontwerp is eigenlijk verstrekkend en moedig – de obstakels zijn echter de politieke tegenstand en de terugslag van de industrie,” zei hij.
Het verdrag is door WHO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus beschreven als een unieke kans om de wereldwijde gezondheidsregels te versterken.
De grondwet van het VN-agentschap verleent het aanzienlijke bevoegdheden om internationale overeenkomsten te sluiten, maar in zijn 74-jarige geschiedenis heeft het dit slechts één keer gedaan in de vorm van het tabaksverdrag van 2005.
De onderhandelingen over het pact begonnen in februari en in juli werd een belangrijke stap gezet toen de landen ermee instemden de nieuwe overeenkomst wettelijk bindend te maken, ondanks eerdere bezwaren van Washington. De volgende formele bijeenkomst van de raad van bestuur is in december, maar er ligt nog een lange weg voor ons: de overeenkomst zal naar verwachting op zijn vroegst in 2024 worden goedgekeurd.
“Sommige van de komende discussies zullen ongemakkelijk worden,” zei een westerse diplomaat, verwijzend naar kwesties rond intellectuele eigendom en prijstransparantie.
Maar zij zeiden dat sommige grootmachten oprecht geïnteresseerd zijn in een akkoord. “Er is bereidheid om de kwesties te onderzoeken, ook de moeilijke”.
