ROME, 13 juli (Reuters) – Net zoals koning Canute er niet in slaagde om de zeeën te bedwingen, zo is premier Giorgia Meloni gestruikeld in haar pogingen om de migrantenstroom naar Italië te stoppen sinds haar aantreden in oktober vorig jaar.
Ondanks beloftes voor de nationale verkiezingen van vorig jaar dat ze de immigratie zou verminderen, is het aantal mensen dat de Middellandse Zee oversteekt in een vloot van vaak vervallen oude boten de afgelopen negen maanden verdubbeld.
Bovendien heeft de regering vorige week onder druk van de bedrijfslobby, die traditioneel dicht bij Meloni’s rechtse blok staat, het aantal migranten dat legaal naar Italië kan komen voor werk verhoogd, terwijl de bevolking snel vergrijst.
“De regering doet duidelijk niet wat ze beloofd heeft, maar de regeringspartijen worden door hun kiezers nog steeds gezien als veel geruststellender dan links op het gebied van immigratie, dus ze voelen geen druk in de opiniepeilingen,” zegt Mattia Diletti, een professor politiek aan de Sapienza Universiteit in Rome.
Immigratie is een van de grootste politieke kwesties in Europa en heeft een grote rol gespeeld in de opkomst van nationalistische partijen in het afgelopen decennium. Het feit dat Meloni, een boegbeeld van nieuw rechts, haar beloften niet is nagekomen, onderstreept hoe hardnekkig het probleem is.
Het is niet omdat ze het niet geprobeerd heeft.
Sinds het begin van 2023 heeft Meloni op controversiële wijze de activiteiten van liefdadigheidsreddingsboten beperkt en de straffen voor mensensmokkelaars verhoogd nadat een schipbreuk voor de kust van Zuid-Italië in februari minstens 94 levens eiste. Vervolgens riep ze de noodtoestand uit over de non-stop aankomst van voornamelijk Afrikanen.
Het mocht allemaal niet baten.
Van 1 januari tot 12 juli bereikten 73.414 bootmigranten Italië tegen 31.333 in dezelfde periode vorig jaar en meer dan in heel 2021, volgens gegevens van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Er zijn geen wonderbaarlijke oplossingen om het migratiefenomeen op te lossen,” erkende minister van Binnenlandse Zaken Matteo Piantedosi deze maand tijdens een bezoek aan het piepkleine eiland Lampedusa, waar dinsdag alleen al 25 afzonderlijke bootlandingen plaatsvonden.
In de aanloop naar de verkiezingen van 2022 zei Meloni dat ze een zeeblokkade zou opleggen om te voorkomen dat boten Noord-Afrika zouden verlaten. Maar analisten zeggen dat dit om juridische en ethische redenen nooit zou gebeuren.
In plaats daarvan heeft Meloni geprobeerd om een in 2017 gesloten overeenkomst met Libië nieuw leven in te blazen, die tot de COVID-19 pandemie leidde tot een enorme vermindering van het aantal migrantenstromen.
Maar de situatie in Noord-Afrika is de afgelopen zes jaar enorm veranderd, zegt Matteo Villa, een senior onderzoeker bij de denktank ISPI, waardoor het moeilijker is geworden om mensen die op zoek zijn naar een beter en veiliger leven in Europa tegen te houden.
“Het vertrek in 2017 was super geconcentreerd in een paar plaatsen ten westen van Tripoli. Vandaag is dat niet het geval. Er vertrekken ook mensen uit het oosten van Libië. Met wie praat je dan? In 2017 kende de Italiaanse inlichtingendienst de milities, nu niet meer,” zei hij.
Een extra complicatie is dat Tunesië ook een belangrijke springplank voor migranten is geworden, met iets meer dan de helft van alle nieuwkomers in Italië dit jaar die daarvandaan vertrokken, tegenover slechts 5% in 2017, ondanks honderden doden in het proces.
Meloni heeft Tunesië vorige maand twee keer bezocht, op zoek naar vooruitgang bij het deblokkeren van leningen die volgens haar nodig zijn om een financiële crisis te voorkomen die een tsunami van vertrek zou kunnen veroorzaken.
Ze werd op haar tweede reis vergezeld door de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de Nederlandse premier Mark Rutte, om de pan-Europese bezorgdheid over de situatie in Tunesië en de opkomende stroom migranten te benadrukken.
Voordat ze aan de macht kwam, had ze felle kritiek op Brussel, maar sinds ze premier is, is Meloni veel pragmatischer en werkt ze actief samen met de Europese Commissie om de manier te herzien waarop migranten over het continent worden verspreid.
Het pact zal naar verwachting dit jaar in werking treden, ondanks het verzet van Rome’s rechtse bondgenoten in Polen en Hongarije. Een overzicht van de migrantenstromen door Europa in de afgelopen tien jaar suggereert echter dat Italië misschien niet zal profiteren zoals Meloni hoopt.
Op dit moment gaan veel mensen die Italië bereiken meteen door naar het rijkere noorden van Europa, wat betekent dat Rome minder asielzoekers hoeft te verwerken dan veel EU-partners – een cijfer dat de afgelopen 12 maanden 0,16% van de totale bevolking vertegenwoordigde tegenover een EU-gemiddelde van 0,22%, volgens ISPI.
“Tussen 2012 en 2021 zijn een miljoen mensen in Italië van boord gegaan. We schatten dat 700.000 mensen verder zijn getrokken,” aldus Villa van ISPI.
Veel bedrijven hadden die arbeidskrachten goed kunnen gebruiken, een boodschap die doorkomt bij de overheid.
Vorige week zei de regering dat ze van 2023 tot 2025 452.000 nieuwe werkvisa voor niet-EU-burgers zou uitgeven, waarbij het aantal beschikbare vergunningen elk jaar zou worden verhoogd tot een maximum van 165.000 in 2025. In 2019, voordat COVID toesloeg, gaf Italië slechts 30.850 visa uit.
Om de anti-immigranten aanhangers te sussen, suggereerde de regering dat ze terughoudend handelde door te zeggen dat bedrijven en vakbonden hadden gevraagd om 833.000 vergunningen in de periode 2023-2025.
Bedrijfsleiders verwelkomden de eerste toename, maar zeggen dat er meer nodig zal zijn om de langdurige demografische krimp aan te pakken.
“Iedereen weet inmiddels dat we een tekort hebben aan zowel geschoolde als algemene arbeidskrachten,” zei Michelangelo Agrusti, hoofd van een ondernemersfederatie Confindustria in het noordoosten van Italië.
