BERLIJN, 23 januari (Reuters) – Polen en verschillende andere landen hebben gezegd dat zij Oekraïne willen voorzien van in Duitsland vervaardigde Leopard 2 tanks voor de verdediging tegen Rusland, maar de Duitse kanselier Olaf Scholz heeft zich tot nu toe ingehouden om ze te sturen of andere NAVO-landen toe te staan dat te doen.
Leopard-tanks, die door een reeks NAVO-landen worden gebruikt en voor wederuitvoer de goedkeuring van Berlijn behoeven, worden door defensiedeskundigen als het meest geschikt voor Oekraïne beschouwd.
Polen zal Duitsland om toestemming vragen voor de wederuitvoer van Leopard 2 tanks naar Oekraïne, maar zelfs zonder die toestemming zou Warschau ze kunnen sturen als onderdeel van een coalitie van landen, zei de Poolse premier Mateusz Morawiecki op maandag.
Artikel gaat verder na afbeelding.
In een schijnbare verschuiving van het Duitse standpunt, zei minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock op zondag dat haar regering Polen niet zou blokkeren als het zijn Leopard 2 tanks zou sturen.
Hieronder worden de defensie-exportregels in Duitsland en andere landen en de manier waarop dergelijke deals in het verleden zijn behandeld, toegelicht:
Alle in Duitsland gebouwde oorlogswapens hebben een eindgebruikcertificaat, wat betekent dat de nieuwe eigenaar de goedkeuring van Berlijn nodig heeft om het wapen aan een ander land door te geven.
Verzoeken om wederuitvoer krijgen gewoonlijk groen licht als de wapens bestemd zijn voor andere leden van de NAVO of voor nauw geallieerde landen.
Volgens de Duitse wet wordt de goedkeuring geweigerd “indien er reden is om aan te nemen dat dit in strijd zou zijn met het streven van Duitsland om goede betrekkingen met andere landen te onderhouden”.
Hetzelfde geldt voor gevallen waarin de wapens kunnen worden gebruikt om een aanvalsoorlog te voeren of de toestemming voor wederuitvoer in strijd zou kunnen zijn met de verplichtingen van Duitsland krachtens het internationale recht.
Aangezien defensie-export in Duitsland een gevoelig onderwerp is, dienen buitenlandse landen gewoonlijk niet rechtstreeks een formeel verzoek tot wederuitvoer in bij de Duitse autoriteiten.
Zij peilen liever de houding van Berlijn door een zogenaamd ‘vooronderzoek’ te doen, waarbij Duitsland de kans krijgt aan te geven of het bereid is het gevraagde wapen te leveren of niet.
Zo niet, ziet het buitenland af van het indienen van een formeel wederuitvoerverzoek en wordt er geen diplomatieke schade aangericht.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Dit mechanisme betekent dat Polen, door een formeel wederuitvoerverzoek in te dienen, Scholz kan dwingen om aan te geven of hij bereid is Polen zijn Leopards naar Oekraïne te laten sturen of niet.
In het verleden heeft de Duitse regering echter in gevoelige gevallen lange tijd niet op exportverzoeken te reageren.
Maar een officieel Pools verzoek zou toch de druk op Scholz verhogen om een beslissing te nemen.
Als er tanks worden gestuurd zonder de toestemming van Berlijn, zou een mogelijk gevolg kunnen zijn dat Duitsland weigert er reserveonderdelen voor te leveren, zei defensieanalist Konrad Muzyka.
“Daarom is het vanuit Warschau’s perspectief zo belangrijk om niet uit de pas te lopen en een grotere coalitie te creëren,” zei hij. “Omdat, natuurlijk, het politieke probleem voor Duitsland als ze de levering van reserveonderdelen zouden willen afsnijden veel groter zou zijn als er een coalitie was.”
Polen’s Morawiecki zei: “De voorwaarde voor ons op dit moment is om ten minste een kleine coalitie van landen op te bouwen.”
Tanks zijn wapens die veel onderhoud vergen. Het zijn hulzen van staal, maar zeer gevoelig en gaan snel kapot zonder onderhoud en een parate aanvoer van reserve-onderdelen.
Desalniettemin kan Polen met een grote vloot van bijna 250 Leopard tanks rekenen op uitgebreide voorraden reserveonderdelen en een capabele defensie-industrie, volgens deskundigen, die het in staat zou moeten stellen de aan Oekraïne overgedragen Leopards gedurende enige tijd te onderhouden.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Op de lange termijn zouden Warschau of Kiev echter waarschijnlijk nog steeds naar Duitsland moeten terugkeren om meer reserveonderdelen te kopen.
Duitsland heeft een van de strengste defensie-exportregelingen ter wereld – grotendeels als gevolg van het bloedige verleden van vóór 1945.
Er zijn pogingen gedaan om de regels te versoepelen en samenwerking bij defensieprojecten met andere landen zoals Frankrijk of Groot-Brittannië gemakkelijker te maken, maar tot dusver is daar niets van terechtgekomen, deels door het verzet van de Groenen.
Zwitserland heeft de wederuitvoer van wapens van Zwitserse makelij naar Oekraïne geblokkeerd op grond van de lange traditie van neutraliteit van het land, die is vastgelegd in het internationaal recht, maar de regering komt steeds meer onder druk te staan om haar standpunt te wijzigen.
Duitsland werd vorig jaar afgewezen toen het de Zwitserse regering toestemming vroeg om 12.400 kogels van 35 mm munitie te sturen voor de Gepard-luchtafweertank die Berlijn aan Oekraïne heeft geleverd. Een verzoek om andere munitie te mogen sturen werd eveneens afgewezen.
Zwitserland blokkeerde ook een verzoek van Denemarken om de overdracht van Piranha III pantservoertuigen van Zwitserse makelij toe te staan.
De regering onderzoekt een verzoek van Spanje om de overdracht van twee luchtafweerkanonnen toe te staan, maar zei dat goedkeuring “waarschijnlijk niet mogelijk” is.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De uitvoer van de wapens of munitie naar Oekraïne wordt geblokkeerd door de zogenaamde niet-uitvoerverklaring, die kopers van Zwitserse wapens moeten ondertekenen, en door een specifiek embargo op de verkoop van wapens aan Oekraïne en Rusland.
De leider van de centrumrechtse partij Vrije Liberalen heeft echter een motie ingediend om de verklaring te schrappen voor landen met vergelijkbare waarden als Zwitserland, een voorstel dat door andere politici wordt gesteund.
Franse defensiebedrijven moeten een verzoek indienen bij het ministerie van Defensie als zij wapens willen uitvoeren naar landen buiten de Europese Unie, zoals Oekraïne.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Er zijn verschillende soorten uitvoer- en overdrachtsvergunningen, en er kunnen voorwaarden aan verbonden zijn.
Meestal moet de fabrikant van zijn klant verbintenissen verkrijgen over de eindbestemming en het niet opnieuw uitvoeren van het geleverde materiaal, dat alleen na voorafgaande toestemming van de Franse autoriteiten aan een derde partij mag worden overgedragen.
Alle afbeeldingen: Leopard 2 via KMW.
