MOSKOU, 14 juni (Reuters) – De Russische president Vladimir Poetin kondigde in maart een plan aan om tactische kernwapens te plaatsen in Wit-Rusland. Dit is de eerste keer dat Moskou dergelijke kernkoppen buiten Rusland plaatst sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991.
Wat is er bekend over de plaatsing?
Poetins nucleaire inzet is een boodschap aan het Westen dat hij niet zal terugkrabbelen na de oorlog in Oekraïne.
Poetin deed de aankondiging, bijna als een bijzaak, in een interview met Kremlin-correspondent Pavel Zarubin van de staatstelevisie dat voor het eerst op Telegram werd geplaatst op 25 maart.
Poetin zei dat de aanleiding voor de beslissing om in Wit-Rusland in te zetten een aankondiging was van Groot-Brittannië dat het munitie met verarmd uranium zou leveren aan Oekraïne. De Wall Street Journal meldde op 13 juni dat de Verenigde Staten ook op het punt stonden tankmunitie met verarmd uranium goed te keuren voor Oekraïne.
Wit-Rusland zei dat de inzet een antwoord was op het “agressieve beleid” van het Westen en dat het bedoeld was om de leiders van het Westen te dwingen na te denken voordat ze escaleren.
Poetin zei dat “tactische” kernwapens – zo genoemd omdat ze ontworpen zijn voor gebruik op het slagveld – naar Wit-Rusland zouden worden gestuurd, maar zei niet welke kernkoppen precies zouden worden ingezet of waar.
Loekasjenko zei dat de kernkoppen drie keer krachtiger zijn dan de atoombommen die de Verenigde Staten in augustus 1945 op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki lieten vallen.
De Hiroshima-bom, gemaakt van hoogverrijkt uranium-235, was ongeveer 16 kiloton (gelijk aan 16.000 ton TNT), terwijl de Nagasaki-bom, gemaakt van plutonium-239, ongeveer 21 kiloton was, volgens de World Nuclear Association.
Als Loekasjenko gelijk heeft, zouden de Russische kernkoppen elk een vermogen hebben van ongeveer 48 tot 63 kiloton. Rusland heeft ongeveer 1816 niet-strategische kernkoppen, volgens een analyse van de Russische kernwapens door het Bulletin of Atomic Scientists.
Artikel gaat verder na video.
Poetin zei dat de Iskander mobiele ballistische korteafstandsraketten, die kernkoppen kunnen afleveren, al overgedragen waren aan Wit-Rusland. Russische bronnen zeggen dat de Iskander een bereik heeft van 500 km.
Poetin zei ook dat 10 Wit-Russische vliegtuigen waren aangepast om de kernkoppen te dragen. Wit-Rusland zei dat Su-25 vliegtuigen waren aangepast om de kernkoppen te dragen. De Sukhoi-25 straaljager heeft een bereik tot 1000 km, volgens Russische bronnen.
De Federation of American Scientists heeft gezegd dat de wapens gebaseerd zouden kunnen zijn op de luchtmachtbasis Lida, 40 km van de grens met Litouwen.
Als dat zo is, zouden de lanceerinrichtingen het grootste deel van Oekraïne kunnen bereiken, bijna heel Oost-Europa, inclusief de Baltische staten, Polen, Slowakije, Hongarije, Tsjechië, Roemenië, een deel van Duitsland en een deel van Denemarken, Zweden en Finland. Steden als Berlijn en Stockholm zouden binnen bereik liggen.
Poetin zei dat Rusland op 7 en 8 juli klaar zou zijn met de bouw van een speciale opslagfaciliteit in Wit-Rusland en dat de wapens kort daarna zouden worden ingezet.
Loekasjenko heeft andere opmerkingen gemaakt. Vorige maand leek hij aan te geven dat de wapens al onderweg waren, terwijl hij op 13 juni zei dat de wapens binnen “enkele dagen” zouden worden ingezet.
Hij heeft ook gezegd dat er “kernwapens zouden kunnen zijn voor iedereen” die zich aansluit bij de Russisch-Wit-Russische unie. In een op 14 juni gepubliceerde video zei Loekasjenko dat zijn land begonnen was met de levering van Russische tactische kernwapens.
Poetin zei dat Rusland de controle over de wapens zou behouden, net zoals de Verenigde Staten de controle hebben over hun eigen tactische kernwapens in Europa.
De Verenigde Staten hebben al sinds de jaren 1950 kernwapens in Europa op NAVO-bases.
Poetin heeft herhaaldelijk zijn bezorgdheid geuit over de 200 Amerikaanse B61 tactische kernkoppen op bases in België, Nederland (luchtmachtbasis Volkel), Duitsland, Italië en Turkije.
Deze Amerikaanse kernkoppen worden bewaard in kluizen op luchtmachtbases en de Verenigde Staten bewaren de Permissive Action Link-(PAL) codes die worden gebruikt om ze te bewapenen. Dankzij een PAL-code-systeem kan een kernkop alleen worden geactiveerd door een code van de Amerikaanse president, zodat alleen de Amerikaanse president kan besluiten kernwapens in te zetten. Sinds de jaren negentig vorige eeuw zijn alle Amerikaanse kernkoppen PAL-beveiligd.
In het geval van Rusland zijn alleen de strategische kernwapens (de op het land gestationeerde ICBM’s) en tactische kernwapens die zijn gebouwd ná 1980 beveiligd met een PAL-code. Tactische kernkoppen zonder PAL-beveiliging kunnen dus, in theorie, door elke militaire commandant worden ingezet, zonder goedkeuring of bevel van Poetin of zijn generale staf.
De Russische kernwapens worden gecontroleerd en vervoerd door het 12e hoofddirectoraat van het ministerie van Defensie (12e GUMO).
Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 deden de Verenigde Staten enorme inspanningen om ervoor te zorgen dat de Sovjet-kernwapens in Wit-Rusland, Oekraïne en Kazachstan werden teruggegeven aan Rusland – dat het Sovjet-kernwapenarsenaal erfde.
Door kernwapens terug te plaatsen in Wit-Rusland laat Poetin zien dat de architectuur van de nucleaire wapenbeheersing na de Koude Oorlog aan het afbrokkelen is.
De Verenigde Staten hebben Poetins nucleaire inzet bekritiseerd, maar hebben gezegd dat ze niet van plan zijn om hun houding ten opzichte van strategische kernwapens te wijzigen en ook dat ze geen tekenen hebben gezien dat Rusland zich voorbereidt op het gebruik van een kernwapen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zei op 27 maart dat het de aankondiging van de inzet in alle openheid veroordeelde. NAVO secretaris-generaal Jens Stoltenberg zei op 18 april dat het besluit van Poetin onverantwoord was.
