(Alle afbeeldingen: AP Photo/Odelyn Joseph) PORT-AU-PRINCE, Haïti (AP) – Jimmy Cherizier rijdt achterop een motor door de hoofdstad van Haïti, geflankeerd door jonge mannen met zwarte maskers en maskers met luipaardprint en automatische wapens.
Terwijl het peloton motoren langs graffiti met de tekst ‘maffiabaas’ in het Creools vliegt, werpen straatverkopers die groenten, vlees en oude kleren verkopen op de stoep hun ogen op de grond of kijken nieuwsgierig toe.
Cherizier, beter bekend onder zijn jeugdbijnaam Barbecue, is de meest erkende naam in Haïti geworden.
Artikel gaat verder na afbeelding.
En hier in zijn gebied, omringd door de huizen met blikken daken en de drukke straten van de informele nederzetting La Saline, is hij de wet.
Internationaal staat hij bekend als Haïti’s machtigste en meest gevreesde bendeleider, gesanctioneerd door de Verenigde Naties voor ‘ernstige mensenrechtenschendingen’ en de man achter een brandstofblokkade die het Caribische land eind vorig jaar op de knieën dwong.
Maar als je het de voormalige politieagent met wapentatoeages op zijn arm vraagt, is hij een ‘revolutionair‘ die opkomt tegen een corrupte regering die een land van 12 miljoen mensen in het stof heeft laten bijten.
“Ik ben geen dief. Ik ben niet betrokken bij ontvoering. Ik ben geen verkrachter. Ik voer gewoon een sociale strijd,” vertelt Cherizier, leider van ‘G9 Family and Allies‘, aan The Associated Press terwijl hij op een stoel zit in het midden van een lege weg in de schaduw van een huis waarvan de ramen zijn verbrijzeld door kogels. “Ik ben een bedreiging voor het systeem.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
In een tijd waarin de democratie in Haïti is verwaterd en het bendegeweld uit de hand is gelopen, zijn het gewapende mannen als Cherizier die het machtsvacuüm opvullen dat de afbrokkelende regering heeft achtergelaten. In december schatte de V.N. dat bendes 60% van Haïti’s hoofdstad controleerden, maar nu zeggen de meesten in de straten van Port-au-Prince dat dit cijfer dichter bij 100% ligt.
Artikel gaat verder na tweet.
“This is a country which is falling apart..”
Gangs control 60 percent of Haiti’s capital, Port-au-Prince. @ramsaysky reports from the city where unemployment is high and there are no elected officials in office.
Full story: https://t.co/0kEDlMji7y pic.twitter.com/odl9PCVNAp
— Sky News (@SkyNews) January 31, 2023
Volgens Jeremy McDermott, hoofd van InSight Crime, een onderzoekscentrum dat zich richt op georganiseerde misdaad, heeft de regering van Haïti democratisch gezien weinig tot geen legitimiteit. “Dit geeft de bendes een sterkere politieke stem en meer rechtvaardiging voor hun claim om de echte vertegenwoordigers van de gemeenschappen te zijn.”
Slachtoffers van het conflict, politici, analisten, hulporganisaties, veiligheidstroepen en internationale waarnemers vrezen dat het alleen maar erger zal worden. De burgers, zo vrezen zij, zullen het zwaarst worden getroffen
De geschiedenis van Haïti is lang tragisch geweest. Het land, waar de grootste slavenopstand van het westelijk halfrond plaatsvond, werd in 1804 onafhankelijk van Frankrijk, eerder dan andere landen in de regio.
Maar het is lange tijd het armste land van het halfrond geweest, en Haïti onderging in de 20e eeuw een bloedige dictatuur die tot 1986 duurde en leidde tot de massa-executie van tienduizenden Haïtianen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Sindsdien wordt het land geteisterd door politieke onrust, terwijl het ook te kampen heeft met golven van verwoestende aardbevingen, orkanen en cholera-uitbraken.
De laatste crisis is in volle hevigheid losgebarsten na de moord op president Jovenel Moïse in 2021. In zijn afwezigheid kwam de huidige premier Ariel Henry in een machtsstrijd naar voren als leider van het land.
De bijna 200 bendes in Haïti profiteren van de chaos en strijden om de controle.
De spanning in Port-au-Prince is hoog. Op drukke kruispunten staan politiecontroleposten en overal in de stad zijn graffiti aangebracht met de tekst ‘Weg met Henry’. De Haïtianen lopen door de straten met een rusteloosheid die voortkomt uit de wetenschap dat er elk moment iets kan gebeuren.
Een ambulancechauffeur die terugkeert van een patiënt vertelt de AP dat hij werd ontvoerd, dagenlang werd vastgehouden en werd gevraagd 1 miljoen dollar te betalen om te worden vrijgelaten.
Dergelijke losgelden zijn nu aan de orde van de dag en worden door bendes gebruikt om hun oorlogsvoering te financieren.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Volgens schattingen van de V.N. worden er gemiddeld vier mensen per dag ontvoerd in Haïti.
De V.N. registreerde bijna 2200 moorden in 2022, het dubbele van het jaar daarvoor. Vrouwen in het land beschrijven brute groepsverkrachtingen in gebieden die door bendes worden gecontroleerd. Patiënten op trauma-afdelingen komen in het kruisvuur terecht, verwoest door geweerschoten van ofwel bendes ofwel politie.
“Niemand is veilig”, zegt Peterson Pean, een man met een kogel in zijn gezicht die door de politie werd neergeschoten nadat hij niet was gestopt bij een politiecontrolepost op weg naar huis.
Ondertussen heeft een golf van gruwelijke moorden op politieagenten door bendes geleid tot verontwaardiging en protesten van Haïtianen.
Artikel gaat verder na tweet. LET OP, SCHOKKENDE BEELDEN!
Haiti, cannibalism.
Graphic! pic.twitter.com/8LHXmM2Ymg
— Gloria Twiford (@audiegloria) January 28, 2023
Na de moord op zes agenten circuleren op sociale media video’s – waarschijnlijk gefilmd door bendes – waarop zes naakte lichamen te zien zijn die languit op het vuil liggen met wapens op hun borst. Op een andere video is te zien hoe twee gemaskerde mannen de afgerukte ledematen van de agenten gebruiken om hun sigaretten vast te houden terwijl ze roken.
Artikel gaat verder na tweet.
VIDEO: Civilian protesters and police marched through Haiti’s capital Port-au-Prince to demonstrate against a slew of killings of police officers by armed gangs in worsening violence in the Caribbean nation. pic.twitter.com/XDjkyO5bua
— AFP News Agency (@AFP) January 29, 2023
“Bendegerelateerd geweld heeft een niveau bereikt dat in jaren niet meer is voorgekomen en raakt bijna alle segmenten van de samenleving”, zei Helen La Lime, speciaal gezant van de VN voor Haïti, eind januari in een vergadering van de Veiligheidsraad.
Henry, de eerste minister, heeft de VN gevraagd om een militaire interventie te leiden, maar veel Haïtianen houden vol dat dat niet de oplossing is, onder verwijzing naar de gevolgen van buitenlandse interventie in Haïti in het verleden. Tot nu toe is geen enkel land bereid geweest om ter plaatse in te grijpen.
De oorlog heeft zich uitgebreid tot voorbij de van oudsher door geweld geteisterde gebieden en consumeert nu straten met herenhuizen die voorheen als relatief veilig werden beschouwd.
La Lime noemt de strijd tussen de groep van Cherizier, G9, en een andere groep, G-Pep, als één van de belangrijkste oorzaken.
Artikel gaat verder na afbeelding.
In oktober legde de VN Cherizier sancties op, waaronder een wapenembargo, het bevriezen van activa en een reisverbod.
Het orgaan beschuldigde hem ervan een bloedige slachting aan te richten in La Saline, het land economisch te verlammen en gewapend geweld en verkrachting te gebruiken om “de vrede, veiligheid en stabiliteit van Haïti” te bedreigen.
Tegelijkertijd is Henry, wiens regering een verzoek om commentaar afwees, ondanks het feit dat hij niet aan de macht is gekomen en zijn mandaat is afgelopen, aan het hoofd blijven staan van een minimale regering. Hij heeft anderhalf jaar lang beloofd algemene verkiezingen te houden, maar heeft dat niet gedaan.
Begin januari verloor het land zijn laatste democratisch verkozen instelling toen de ambtstermijn van tien senatoren symbolisch eindigde.
Hierdoor is Haïti de facto een “dictatuur” geworden, aldus Patrice Dumont, een van de senatoren.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Hij zegt dat zelfs als de huidige regering bereid zou zijn verkiezingen te houden, hij niet weet of dat mogelijk zou zijn vanwege de stevige greep van bendes op de stad.
“Burgers verliezen het vertrouwen in hun land. Haïti wordt geconfronteerd met sociale achteruitgang,” zegt Dumont. “We waren al een arm land, en door deze politieke crisis zijn we nog armer geworden.”
Tegelijkertijd hebben bendeleiders als Cherizier zich steeds vaker beroepen op politieke taal en het einde van de ambtstermijn van de senatoren gebruikt om de macht van Henry in twijfel te trekken.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“De regering van Ariel Henry is een regering die geen legitimiteit heeft,” zegt Cherizier.
Cherizier, met een handwapen achter in zijn spijkerbroek gestoken, neemt de AP mee door zijn gebied in La Saline en legde uit onder welke zware omstandigheden de gemeenschappen leven. Hij ontkent de aantijgingen tegen hem en zegt dat de sancties die hem zijn opgelegd op leugens zijn gebaseerd.
Cherizier, die de AP niet wil vertellen waar zijn geld vandaan komt, beweert dat hij alleen maar probeert veiligheid te bieden en de omstandigheden in de gebieden die hij controleert te verbeteren.
Cherizier loopt door stapels afval en langs ondervoede kinderen met een iPhone met een foto van zijn gezicht op de achterkant. Een drone van zijn veiligheidsteam volgt hem terwijl hij door rijen huizen van metalen platen en houten planken slingert.
Hij wordt gevolgd door een groep zwaarbewapende mannen met maskers. De AP mag zijn bewakers en hun wapens niet filmen of fotograferen.
“Wij zijn de slechteriken, maar niet dé slechteriken”, zegt een van de mannen tegen een AP-videojournalist terwijl hij haar door een overvolle markt leidt.
Hoewel sommigen hebben gespeculeerd dat Cherizier zich kandidaat zou stellen als er verkiezingen zouden worden gehouden, houdt Cherizier vol dat hij dat niet zal doen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Wat wel duidelijk is, aldus McDermott van InSight Crime, is dat bendes profiteren van de politieke chaos.
InSight Crime schat dat voor de moord op de president, Cherizier’s federatie van bendes, G9, de helft van zijn geld kreeg van de regering, 30% van ontvoeringen en 20% van afpersingen. Na de moord daalde de overheidsfinanciering aanzienlijk, aldus de organisatie.
Toch is zijn macht aanzienlijk toegenomen nadat de groep eind vorig jaar twee maanden lang de distributie van brandstof uit de belangrijkste brandstofterminal van Port-au-Prince blokkeerde.
De blokkade verlamde het land midden in een cholera-uitbraak en gaf andere bendes houvast om uit te breiden.
Cherizier beweerde dat de blokkade een protest was tegen de stijgende inflatie, de corruptie bij de overheid en de toenemende ongelijkheid in Haïti.
Tegenwoordig controleert G9 een groot deel van het centrum van Port-au-Prince en vecht het elders om de macht.
“De politieke Frankenstein verloor lang geleden de controle over het bende monster,” zegt McDermott.
“Ze gaan nu ongeremd door het land, verdienen geld op alle mogelijke manieren, ontvoeren vooral.”
Burgers zoals de 9-jarige Christina Julien behoren tot degenen die de prijs betalen.
Het lachende meisje dat ervan droomt dokter te worden, wordt wakker op de vloer van de veranda van haar tante, naast haar ouders en twee zussen.
Artikel gaat verder na tweet.
This video, shot in the last few days, is from the armed baz (base) in the #Canaan area of #Haiti just north of Port-au-Prince. This group calls themselves “The Taliban” and are led by “General Jeff.” pic.twitter.com/Vf0t1QIgRL
— Michael Deibert (@michaelcdeibert) January 2, 2023
Zij is een van de minstens 155.000 mensen die alleen al in Port-Au-Prince hun huis hebben moeten ontvluchten vanwege het geweld. Het is al vier maanden geleden dat ze in haar eigen bed heeft kunnen slapen.
Hun buurt in de noordelijke stadsrand was ooit veilig. Maar zij en haar moeder, de 48-jarige Sandra Sainteluz, zeggen dat de dingen vorig jaar begonnen te veranderen.
De eens zo drukke straten liepen leeg. s’ Nachts klonken er schoten voor hun raam en als buren vuurwerk afstaken, vroeg Christina haar moeder of het kogels waren.
“Als er schietpartijen waren kon ik niet in de tuin komen, ik kon mijn vrienden niet opzoeken, ik moest in huis blijven,” zegt Christina. “Ik moest altijd op de grond gaan liggen met mijn moeder, mijn vader, mijn zus en mijn broer.”
Christina kreeg hartkloppingen door de stress en Sainteluz, een lerares, maakt zich zorgen over de gezondheid van haar dochter. Tegelijkertijd vreesden Sainteluz en haar man dat hun kinderen onderweg naar school ontvoerd zouden kunnen worden.
Artikel gaat verder na afbeelding.
In oktober, tijdens de blokkade van Cherizier, bestormden gewapende mannen van de machtige 400 Mawozo-bende hun buurt. Diezelfde bende zat achter de ontvoering van 17 missionarissen in 2021.
Christina zag een groep mannen met geweren vanuit het huis van een vriendin en rende naar huis. Ze zei tegen Sainteluz: “Mama we moeten weg, we moeten weg. Ik zag net de gangsters voorbij komen met hun wapens, we moeten weg!”
Ze pakten alles wat ze konden dragen en zochten hun toevlucht in het kleine huis met twee slaapkamers van familieleden in een ander deel van de stad.
Het leven hier is niet gemakkelijk, zegt Sainteluz, de voornaamste kostwinner van haar gezin.
“Ik voelde me wanhopig toen ik met zoveel kinderen in andermans huis ging wonen. Ik liet alles achter, ik vertrok met slechts twee tassen,” zegt ze.
Sainteluz schrobt kleren, kookt soep voor haar gezin in de keuken met vuile vloer en helpt Christina zittend op een lege benzinecontainer nauwgezet met haar huiswerk voor wiskunde.
Telkens wanneer een windvlaag door de nabijgelegen heuvels waait, huivert het verroeste metalen dak van het huis dat ze met tien andere mensen delen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De moeder werkte ooit als lerares op een basisschool en verdiende 6000 Haïtiaanse gourdes (ongeveer 40 euro) per maand. Twee jaar geleden moest ze stoppen met lesgeven vanwege het geweld. Nu verkoopt ze slushies aan de kant van de weg, waarmee ze een fractie verdient van wat ze ooit verdiende.
De jonge Christina zegt dat ze haar vriendinnen en haar Barbie-poppen mist.
Maar de opoffering is het waard, zegt Sainteluz. De afgelopen maanden heeft ze gruwelverhalen gehoord over klasgenoten van haar dochter die ontvoerd werden, buren die losgeld van 40.000 dollar moesten betalen en moorden voor hun huis.
Hier voelen ze zich tenminste veiliger. Voorlopig, voegt ze eraan toe.
