26 juni, Associated Press – Na de ernstigste politieke crisis van Rusland in decennia heerste er maandag onzekerheid over het lot van de voormalige bondgenoot van Poetin die een korte gewapende opstand leidde, zijn huurlingengroep Wagner en de twee militaire leiders met wie hij in aanvaring kwam over het verloop van de oorlog in Oekraïne.
Ook onduidelijk waren de gevolgen voor de 16 maanden oude invasie – en de toekomst van de Russische president Vladimir Poetin, die werd geconfronteerd met de ernstigste uitdaging voor zijn gezag in meer dan 20 jaar regeren.
Een vete tussen de leider van de Wagner Group, Jevgeni Prigozjin, en de top van het Russische leger tijdens de gevechten in Oekraïne mondde uit in een muiterij waarbij strijders van de huurlingengroep het front in Oekraïne verlieten om een stad in het zuiden van Rusland in te nemen en schijnbaar ongehinderd naar de hoofdstad marcheerden.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De Russische minister van Defensie Sergei Shoigu, 26 juni, 2023. (Persdienst van het Russische Ministerie van Defensie via AP)
Het Kremlin zei dat het een deal had gesloten dat de huurlingenleider naar Wit-Rusland zou verhuizen en amnestie zou krijgen, samen met zijn soldaten. Maandag meldden Russische media echter dat het strafrechtelijk onderzoek tegen Prigozhin doorging en dat zijn verblijfplaats onbekend was.
De Russische minister van Defensie Sergei Shoigu maakte zijn eerste publieke optreden sinds de opstand die zijn afzetting eiste. Hij inspecteerde maandag troepen in Oekraïne in een video die bedoeld was om een gevoel van orde uit te stralen, terwijl Russische media speculeerden dat hij en andere militaire topleiders het vertrouwen van Poetin hebben verloren en vervangen zouden kunnen worden.
Shoigu was te zien in een video die werd vrijgegeven door het Ministerie van Defensie, terwijl hij in een helikopter vloog en vervolgens een vergadering bijwoonde met militaire officieren in een militair hoofdkwartier in Oekraïne. De video werd op grote schaal getoond in de Russische media, waaronder de door de staat gecontroleerde televisie. Het was onduidelijk wanneer de video was opgenomen.
Generaal Stafchef generaal Valery Gerasimov, ook een belangrijk doelwit van Prigozjins woede, is niet in het openbaar verschenen.
Het was onduidelijk wat er uiteindelijk met Prigozjin en zijn troepen zou gebeuren onder de deal met het Kremlin die bemiddeld werd door de Wit-Russische president Alexander Loekasjenko.
Het staatspersbureau RIA Novosti citeerde ongenoemde bronnen in het kantoor van de procureur-generaal die zeiden dat de strafzaak tegen Prigozjin niet is gesloten, ondanks eerdere verklaringen van het Kremlin. Het persbureau Interfax publiceerde een soortgelijk bericht.
Mocht de zaak doorgaan, dan zou Prigozhin’s aanwezigheid in Wit-Rusland – een trouwe bondgenoot van het Kremlin – weinig bescherming bieden tegen arrestatie en uitlevering.
Prigozhin leek nonchalant op sommige van de laatste beelden die tijdens de opstand zijn gemaakt. Toen Wagners konvooi na de korte bezetting op zaterdag de Zuid-Russische stad Rostov aan de Don uitreed, geleid door Prigozjin in een SUV, vroeg iemand hoe hij het resultaat van zijn opstand zag, volgens een video die later op Russische sociale media werd geplaatst.
“Het is normaal, we hebben iedereen opgevrolijkt,” antwoordde de huurlingenleider.
Voordat hij de opstand begon, had Prigozjin Shoigu en legerleider Gerasimov maandenlang beschimpt met scheldwoorden. Hij viel hen aan omdat ze zijn troepen niet genoeg munitie hadden gegeven tijdens de strijd om de Oekraïense stad Bakhmut, de langste en bloedigste veldslag van de oorlog.
Prigozhin’s breuk met de militaire top gaat jaren verder terug, naar de Russische militaire interventie in Syrië, waar de Wagner-groep ook actief was.
Poetin hield zich afzijdig van de breuk en Shoigu en Gerasimov bleven zwijgen, mogelijk als gevolg van onzekerheid over de steun van Poetin. Waarnemers zeiden dat Poetin, door de vete niet te beëindigen, Prigozhin had aangemoedigd om de inzet drastisch te verhogen.
Alex Younger, voormalig hoofd van de Britse inlichtingendienst MI6, zei dat het erop leek dat “geen van beide partijen de touwtjes in handen had” tijdens de opstand.
Hij vertelde de BBC dat Prigozjin “geen plan had, hij had niet genoeg mensen” om te slagen, terwijl Poetin besluiteloos leek, eerst zwerend de rebellen te verpletteren en daarna een deal te sluiten.
“Iedereen komt hier zwakker uit,” zei Younger.
Russische media en commentatoren speculeerden dat Poetin Shoigu zou kunnen vervangen, maar merkten op dat Poetin, die vermijdt om onder druk beslissingen te nemen, waarschijnlijk zou wachten met het aankondigen van een verandering.
Sommige analisten zagen de opstand van Prigozhin als een wanhopige zet om Wagner te behoeden voor ontmanteling na een bevel dat alle particuliere militaire bedrijven voor 1 juli contracten moeten tekenen met het Russische ministerie van Defensie.
De Russische politieke analiste Tatiana Stanovaya zei dat de muiterij van Prigozjin “geen poging was om de macht te grijpen of om het Kremlin in te palmen”, maar een wanhopige zet te midden van zijn escalerende breuk met de Russische militaire leiding.
“Prigozjin werd uit Oekraïne verdreven en kon Wagner niet meer in stand houden zoals voorheen, terwijl de staatsmachinerie zich tegen hem keerde”, schreef ze in een commentaar op Twitter. “Als klap op de vuurpijl negeerde Poetin hem en steunde hij publiekelijk zijn gevaarlijkste tegenstanders.”
Artikel gaat verder na tweet.
Below is a brief description of Prigozhin’s mutiny and the factors that contributed to its outcome. We, as observers, initially missed important details due to the scarcity of information and lack of time for in-depth analysis. Here’s the perspective that currently seems most…
— Tatiana Stanovaya (@Stanovaya) June 25, 2023
Stanovaya zei dat Prigozjin weliswaar levend uit de crisis kon komen, maar dat hij geen politieke toekomst heeft in Rusland onder Poetin.
De VS beschikten over informatie dat Prigozjin al enige tijd zijn troepen aan het opbouwen was in de buurt van de grens met Rusland, wat suggereert dat de opstand van tevoren gepland was. Dat is in strijd met de bewering van Prigozhin dat zijn opstand een reactie was op een aanval op zijn veldkampen in Oekraïne op vrijdag door het Russische leger, waarbij volgens hem een groot aantal van zijn mannen om het leven kwam. Het ministerie van Defensie ontkende de aanval op de kampen.
Andrei Kartapolov, het hoofd van de commissie voor defensiezaken in het lagerhuis van het Russische parlement, zei dat wetgevers op het punt stonden een wetsvoorstel te overwegen dat de activiteiten van particuliere militaire bedrijven zou reguleren.
In zondag gepubliceerde opmerkingen zei Kartapolov dat het zinvol is om Wagner-troepen te blijven gebruiken en noemde het bedrijf “de meest capabele eenheid in Rusland”.
Hij merkte op dat het onduidelijk is of de Wagner-groep als één bedrijf zou blijven bestaan of hoe het zou gaan heten, en zei dat sommige Wagner-troepen contracten aangeboden zouden kunnen krijgen bij het Ministerie van Defensie.
Het was nog niet duidelijk wat de scheuren die door de 24-uurs opstand waren ontstaan, zouden betekenen voor de oorlog in Oekraïne, waar volgens westerse functionarissen de Russische troepen lijden onder een laag moreel.
Maar het leidde er wel toe dat enkele van de beste troepen die voor Rusland vochten van het slagveld werden gehaald: de Wagner-troepen, die hun effectiviteit hadden getoond bij het scoren van de enige landoverwinning van het Kremlin in maanden, in Bakhmut, en Tsjetsjeense soldaten die waren gestuurd om hen tegen te houden bij de nadering van Moskou.
Het Britse ministerie van Defensie zei dat Oekraïne “vaart had gewonnen” in zijn opmars rond Bakhmut en vooruitgang had geboekt ten noorden en zuiden van de stad.
“Er zijn weinig aanwijzingen dat Rusland reserves van enige betekenis op operationeel niveau aanhoudt die gebruikt zouden kunnen worden om zich te versterken tegen de meervoudige dreigingen waarmee het nu wordt geconfronteerd in ver van elkaar verwijderde sectoren,” zei het in een dagelijkse beoordeling van de oorlog.
Artikel gaat verder na afbeelding.
AP Photo/Efrem Lukatsky.
De Amerikaanse president Joe Biden en leiders van verschillende Europese bondgenoten van Oekraïne bespraken de gebeurtenissen in Rusland in het weekend, maar Westerse functionarissen zijn terughoudend geweest in hun publieke commentaar.
Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg “de gebeurtenissen van het weekend zijn een interne Russische aangelegenheid”.
In zijn toespraak in Vilnius, Litouwen, zei hij dat de crisis “opnieuw een bewijs was van de grote strategische fout die president Poetin heeft gemaakt met zijn illegale annexatie van de Krim en de oorlog tegen Oekraïne.”
EU-buitenlandchef Josep Borrell, die verslaggevers toesprak voor een vergadering van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken in Luxemburg, zei dat de opstand aantoonde dat de oorlog “het politieke systeem van Rusland kraakt”.
“Het monster dat Poetin met Wagner heeft gecreëerd, bijt hem nu”, zei Borrell. “Het monster handelt tegen zijn schepper.”
Op deze foto, gemaakt van een video en vrijgegeven op maandag 26 juni 2023 door de persdienst van het Russische Ministerie van Defensie, spreekt de Russische minister van Defensie Sergei Shoigu met officieren terwijl hij een commandopost inspecteert van een van de formaties van de Zapad (West) groep van Russische troepen op een onbekende locatie in Oekraïne. Shoigu maakte zijn eerste publieke optreden maandag sinds een huurlingenopstand zijn afzetting eiste, tijdens een inspectie van troepen in Oekraïne. (Persdienst van het Russische Ministerie van Defensie via AP)
